Amazon ကုမၸဏီ၏ CEO Jeff Bezos
၁၉၆၄ ခုႏႇစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ ၄ ရက္ေန႔မႇာေမြးဖြားခဲ့တဲ့ Jeffrey Preston "Jeff" Bezos ဟာ အေမရိကန္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရႇင္ႀကီးနဲ႔ ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံသူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ နည္းပညာနဲ႔ စြန့္ဦးတီထြင္သူတစ္ေယာက္ျဖစ္ၿပီး Amazon.com ရဲ႕ တည္ေထာင္သူနဲ႔ CEO အျဖစ္သာမက Online နဲ႔ အစပိုင္းမႇာ စာအုပ္ေတြကုိေရာင္းၿပီး ေနာက္ပုိင္းမႇာ ပစၥည္းေပါင္းစံုကုိေရာင္းတဲ့ ကုန္သည္တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ e-commerce ရဲ႕တုိးတက္မႈမႇာ အဓိကအခန္းက႑က ပါခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ဦးေဆာင္လမ္းညႊန္မႈနဲ႔ Amazon.com ဟာ တစ္ကမၻာလံုးရဲ႕ကြန္ရက္မႇာ အႀကီးဆံုးလက္လီေရာင္းခ်ေရးလုပ္ငန္းႀကီးနဲ႔ Internet နဲ႔ ေစ်းေရာင္းခ်မႈမႇာ ထိပ္တန္းစံျပလုပ္ငန္းႀကီးတစ္ခုု ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏႇစ္မႇာ Bezos ဟာ The Washington Post သတင္းစာႀကီးကုိ ၀ယ္ယူခဲ့ပါတယ္။ မၾကာေသးခင္က Amazon ရဲ႕ စေတာ့ေစ်းႏႈန္းေတြ ႐ုတ္တရက္ျမင့္တက္မႈေၾကာင့္ ၂၀၁၅ ခုႏႇစ္၊ မတ္လမႇာ Bezos ရဲ႕ပုဂၢလိကပုိင္ဆုိင္မႈဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ဘီလီယံ ၅၀ ရႇိမယ္လုိ႔ ခန္းမႇန္းရတဲ့အတြက္ Forbes မဂၢဇင္းႀကီးရဲ႕ ဘီလီယံနာမ်ားစာရင္းထဲမႇာ သူဟာ အဆင့္ ၁၅ ကုိ ေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။
ငယ္စဥ္ဘ၀
Bezos ကုိ New Mexico ျပည္နယ္ Albuquerque ၿမိဳ႕မႇာ မိဘေတြျဖစ္ၾကတဲ့ Jacklyn နဲ႔ Ted Jorgensen တုိ႔က ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕မိခင္ဘက္က ဘုိးဘြားေတြဟာ တကၠဆက္ျပည္နယ္မႇာ လာေရာက္အေျခခ်ေနထုိင္ခဲ့သူေတြျဖစ္ၾကၿပီး Cotulla ၿမိဳ႕အနီးက မ်ဳိး႐ုိးစဥ္ဆက္ အဆင့္ဆင့္စုေဆာင္းမိလာခဲ့တဲ့ ေမြးျမဴေရးၿခံဧရိယာဟာ ဧက ၂၅,၀၀၀ (၁၀၁ စတုရန္းကီလုိမီတာ၊ ဒါမႇမဟုတ္ ၃၉ စတုရန္းမုိင္) ရႇိပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏႇစ္၊ မတ္လမႇာေတာ့ Bezos ဟာ ျပည္နယ္က အႀကီးဆံုးေျမပုိင္ရႇင္ႀကီးေတြစာရင္းထဲကုိ ၀င္လာခဲ့ပါတယ္။ Bezos ရဲ႕ မိခင္ဘက္က အဘုိးဟာ Albuquerque ၿမိဳ႕က အေမရိကန္ အဏုျမဴစြမ္းအင္ေကာ္မရႇင္ရဲ႕ ေဒသဆိုင္ရာ ဒါ႐ုိက္တာျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ အဲဒီေမြးျမဴေရးၿခံကုိ ေစာေစာစီးစီးသြားၿပီး အနားယူခဲ့တဲ့အတြက္ Bezos ဟာ သူ႕ရဲ႕ကေလးဘ၀မႇာ အဲဒီအဘုိးျဖစ္သူနဲ႔အတူ အဲဒီၿခံမႇာ အလုပ္လုပ္ရင္း ေနထုိင္ခဲ့ပါတယ္။ သူငယ္ငယ္တုန္းက လမ္းေလွ်ာက္ခါစအရြယ္မႇာပဲ သူအိပ္တဲ့ခုတင္ကုိ ျဖဳတ္ဖုိ႔ႀကိဳးစားၿပီး စက္ေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ သူ႕ရဲ႕ ပင္ကုိစြမ္းရည္ကုိ ျပခဲ့ပါတယ္။
သူ႕ကုိေမြးတုန္းက Bezos ရဲ႕အေမ Jacklyn ဟာ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ပဲ ရႇိပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႕အေမဟာ သူ႕ကုိေမြးၿပီး တစ္ႏႇစ္ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ပဲ သူ႕အေဖနဲ႔ လမ္းခဲြခဲ့ပါတယ္။ Jeff ေလးႏႇစ္အရြယ္ကုိေရာက္တဲ့အခါ သူ႕အေမဟာ Miguel Bezos နဲ႔ ထပ္ၿပီး လက္ထပ္ခဲ့ပါတယ္။ Miguel Bezos ဟာ ၁၅ ႏႇစ္သား အရြယ္ကတည္းက အေမရိကန္ႏုိင္ငံထဲကုိ ေရႊ႕ေျပာင္း၀င္ေရာက္ခဲ့တဲ့ က်ဴးဘားလူမ်ဳိးတစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔မိသားစုဟာ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္ Miami ကုိ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ၿပီး သူက Miami Palmetto အထက္တန္းေက်ာင္းကုိ တက္ခဲ့ပါတယ္။ အထက္တန္းေက်ာင္းမႇာ ပညာသင္ေနခ်ိန္မႇာပဲ ဖေလာ္ရီဒါတကၠသုိလ္က ေက်ာင္းသားသိပၸံ ေလ့က်င့္ေရးအစီအစဥ္ကုိ တက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ၁၉၉၂ ခုႏႇစ္မႇာ Silver Knight ဆုကုိ ရရႇိခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ အထက္တန္းေက်ာင္းမႇာ အမႇတ္အမ်ားဆံုးနဲ႔ ေအာင္တဲ့ေက်ာင္းသားျဖစ္ခဲ့သလုိ National Merit ပညာသင္ဆုရႇင္တစ္ေယာက္လည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
သူဟာ ႐ူပေဗဒပညာကုိသင္ယူဖုိ႔အတြက္ Princeton တကၠသုိလ္ကုိတက္ခဲ့ေပမဲ့ မၾကာခင္မႇာပဲ သူႏႇစ္ၿခိဳက္တဲ့ ကြန္ပ်ဴတာပညာဆီကုိ ျပန္လာခဲ့ၿပီး Electrical Engineering နဲ႔ Computer Science ဘာသာရပ္ေတြမႇာ အျမင့္ဆံုးဂုဏ္ထူးေတြနဲ႔ သိပၸံဘဲြ႕တစ္ခုစီရခဲ့ပါတယ္။ Princeton တကၠသုိလ္ကုိ တက္ေနခ်ိန္မႇာ သူဟာ Phi Beta Kappa နဲ႔ Tau Beta Pi ဆုိတဲ့ ဂုဏ္ထူးေဆာင္အဖဲြ႕ေတြမႇာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ အာကာသစူးစမ္းေလ့လာေရးနဲ႔ ဖံြ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ Princeton ေက်ာင္းသားမ်ားအသင္းမႇာ President အျဖစ္လည္း သူတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။
အလုပ္အကုိင္
၁၉၈၆ ခုႏႇစ္မႇာ Princeton တကၠသုိလ္က ဘဲြ႕ရၿပီးတဲ့ေနာက္ Bezos ဟာ Wall Street သတင္းစာႀကီးရဲ႕ ကြန္ပ်ဴတာသိပၸံက႑မႇာ အလုပ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မႇာ Fitel လုိ႔ေခၚတဲ့ ကုမၸဏီတစ္ခုရဲ႕ Website တစ္ခုတည္ေဆာက္ေရးမႇာ အလုပ္လုပ္ခဲ့ၿပီး အဲဒီေနာက္ Bankers Trust မႇာ၀င္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မႇာေတာ့ D.E.Shaw ကုမၸဏီမႇာ အင္တာနက္နဲ႔ ပံ့ပုိးထားတဲ့ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္းေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးလည္း လုပ္ကုိင္ခဲ့ပါတယ္။
Amazon.com
Bezos ဟာ ၁၉၉၄ ခုႏႇစ္မႇာ နယူးေယာက္ကေန Seattle အထိ တစ္ႏုိင္ငံလံုးကုိ ျဖတ္သန္းတဲ့ကားလမ္းခရီးကုိ ေမာင္းႏႇင္ရင္း သူလုပ္မယ့္လုပ္ငန္းစီမံခ်က္ကုိေရးၿပီး Amazon.com ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ အစပုိင္းမႇာ Bezos ဟာ ကုမၸဏီ႐ံုးကုိ သူ႕ရဲ႕ကားဂုိေဒါင္ထဲမႇာ ဖြင့္ခဲ့ပါတယ္။ အင္တာနက္သံုးစဲြမႈ အလ်င္အျမန္ ႀကီးထြားလာမႈအေၾကာင္းကုိ ေလ့လာၿပီးတဲ့ေနာက္ Bezos ဟာ ၀င္ေငြေကာင္းတဲ့သူ႕ရဲ႕အလုပ္ကို နယူးေယာက္ၿမိဳ႕က Hedge Fund တစ္ခုမႇာ ထားခဲ့ပါတယ္။ Bezos ဟာ လုပ္ငန္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေသးစိတ္ေတြကုိ အာ႐ံုစုိက္တယ္လုိ႔ နာမည္ႀကီးပါတယ္။ Portfolio.com ရဲ႕ေဖာ္ျပခ်က္အရဆုိရင္ Bezos ဟာ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနတတ္ေပမယ့္ အေသးစိတ္ေတြမႇာလုိက္ၿပီး ပါတဲ့ပုဂၢိဳလ္ႀကီးတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ စာခ်ဳပ္စာတမ္းေတြထဲက အေသးစိတ္ေတြကစၿပီး Amazon ရဲ႕သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြထဲမႇာ သူ႕အေၾကာင္းကုိ ဘယ္လုိကုိးကားေဖာ္ျပထားတယ္ဆိုတဲ့ အေသးစိတ္ေတြအားလံုးကုိ သိခ်င္ေနတဲ့ အမႈေဆာင္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ အေရးအသားေတြထဲမႇာလည္း အၿမဲ၀င္စြက္တတ္ပါတယ္။
Blue Origin
၂၀၀၀ ျပည့္ႏႇစ္မႇာ Bezos ဟာ လူလုိက္ပါတဲ့ အာကာသခရီးကို စတင္လုပ္ကိုင္မယ့္ Blue Origin ကုမၸဏီကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းအားျဖင့္ ကမၻာပတ္လမ္းေၾကာင္းထဲမႇာရႇိေနမယ့္ အာကာသ ဟုိတယ္ေတြ၊ အပန္းေျဖဥယ်ာဥ္ေတြ၊ နယ္ေျမသစ္ေတြ၊ လူဦးေရ ႏႇစ္သန္း သံုးသန္းေနႏုိင္မယ့္ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြေဖာ္ထုတ္ေရးပါ၀င္တဲ့ အာကာသခရီးအေပၚ သူ႕ရဲ႕စဲြလမ္းမႈရဲ႕ ရလဒ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ဒီကုမၸဏီကုိ လ်ဳိ႕၀ႇက္ထားခဲ့ၿပီး ၂၀၀၆ ခုႏႇစ္မႇာ စမ္းသပ္မႈလုပ္ငန္းတစ္ခုလုပ္ဖုိ႔ တကၠဆက္ျပည္နယ္အေနာက္ပုိင္းမႇာ ေတာ္ေတာ္ႀကီးမားတဲ့ ေျမကြက္ႀကီးတစ္ခုကုိ ၀ယ္လုိက္တဲ့အခါမႇသာ ဒီကိစၥဟာ လူသိရႇင္ၾကားစၿပီးျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၁ ခုႏႇစ္မႇာလုပ္ခဲ့တဲ့ အင္တာဗ်ဴးတစ္ခုမႇာ Bezos က သူ ဒီအာကာသကုမၸဏီကုိတည္ေထာင္ခဲ့တာဟာ လူတုိင္းကုိ အာကာသခရီးသြားႏုိင္ေအာင္ ကူညီဖုိ႔ျဖစ္ၿပီး အာကာသခရီးအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ေတြကုိ ေလ်ာ့ခ်ေပးဖုိ႔နဲ႔ ေဘးကင္းလံုၿခံဳမႈကုိ ျမႇင့္တင္ေပးဖုိ႔ ဒီကုမၸဏီက တာ၀န္ယူထားပါတယ္လုိ႔ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ Blue Origin ဟာ Customer ေတြအေနနဲ႔ အခေၾကးေငြနဲ႔ အာကာသခရီးသြားႏုိင္ေအာင္ စတင္လုပ္ကုိင္တဲ့ ကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီဟာ Amazon လုိပဲ လ်ဳိ႕၀ႇက္ေပမဲ့ စမ္းသပ္ပ်ံသန္းမႈတစ္ခုမႇာ လူမပါတဲ့ယာဥ္ပံုစံသစ္တစ္ခု ဆံုး႐ံႈးခဲ့တယ္ဆုိတာကုိ (၂၀၁၁ ခုႏႇစ္၊ စက္တင္ဘာလမႇာ) ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါဟာ အခက္အခဲျပႆနာတစ္ခုျဖစ္ေပမဲ့ ဒီေၾကညာခ်က္က Blue Origin အဖဲြ႕ဟာ ဘယ္ေလာက္အထိ လုပ္ကုိင္ၿပီးေနၿပီလဲဆိုတာကုိ ပထမဆံုးထုတ္ေဖာ္ျပသလုိက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ယာဥ္ပ်က္က်မႈဟာ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ လုိလားတဲ့ရလဒ္တစ္ခုမဟုတ္ေပမဲ့ ဒါကုိဆက္လုပ္ဖုိ႔ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ တာ၀န္ယူထားၿပီးပါၿပီလုိ႔ Bezos က ေျပာပါတယ္။
၂၀၁၃ ခုႏႇစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ လဆန္းပုိင္းမႇာ Customer ေတြဆီအေရာက္ပစၥည္းပုိ႔ေပးတဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈကုိ ေပးဖုိ႔အတြက္ ေမာင္းသူမဲ့ေလယာဥ္ေတြ၊ လူေတြလုပ္ႏုိင္တဲ့ အလုပ္မ်ဳိးစံုကုိလုပ္ႏုိင္တဲ့ အေ၀းထိန္းစက္ေတြကုိသံုးၿပီး Amazon ရဲ႕ "Amazon Prime Air" လုိ႔ ေခၚတဲ့ စီမံခ်က္အသစ္တစ္ခုကုိ ထုတ္ေဖာ္ျပသလုိက္တဲ့အခါ Bezos ဟာ နာမည္ႀကီးသြားခဲ့ပါတယ္။ Bezos ရဲ႕ အေျပာအရ အဲဒီေမာင္းသူမဲ့ ေလယာဥ္ေတြဟာ ကုမၸဏီရဲ႕ျဖန္႔ျဖဴးေရးဌာနက ဆယ္မုိင္ေလာက္ေ၀းတဲ့ေနရာကုိ ငါးေပါင္အထိေလးတဲ့ ပစၥည္းေတြကုိ သယ္ယူပုိ႔ေဆာင္ေပးႏိုင္စြမ္းရႇိတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အဲဒီ Prime Air ဟာ ေလးငါးႏႇစ္ကာလအတြင္းမႇာ တကယ္အေကာင္အထည္ေပၚလာေတာ့မယ္လုိ႔လည္း သူက အခုိင္အမာေျပာခဲ့ပါတယ္။
အာကာသတြင္ အၿပိဳင္ျဖစ္ေနေသာ Jeff Bezos ႏႇင့္ Elon Musk
နည္းပညာအေက်ာ္အေမာ္ႀကီးေတြ ၿပိဳင္ဘက္ေတြျဖစ္လာၾကတဲ့ အခုအခ်ိန္မႇာ အာကာသအတြက္ယႇဥ္ၿပိဳင္မႈဟာ အားေကာင္းတဲ့အရႇိန္အဟုန္ေတြကုိ ေနာက္တစ္ခါျပန္ၿပီး ရလာပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏႇစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၅ ရက္ (အဂၤါေန႔) မႇာ Amazon AMZN ရဲ႕ CEO ျဖစ္တဲ့ Jeff Bezos က သူ႕ရဲ႕အာကာသယာဥ္ တည္ေဆာက္ေရးကုမၸဏီ Blue Origin ဟာ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္ အာကာသကမ္းေျခမႇာရႇိတဲ့ Cape Canaveral မႇာ ဆုိင္ႀကီးတစ္ဆုိင္ထူေထာင္ၿပီး အဲဒီဆုိင္ႀကီးက Tesla Motors TSLA ရဲ႕ CEO ျဖစ္သူ Elon Musk နဲ႔ Virgin Group ရဲ႕ Richard Branson တုိ႔ ဦးေဆာင္ေနတဲ့ တျခားအာကာသလုပ္ငန္းကုမၸဏီေတြနဲ႔ ယႇဥ္ၿပိဳင္မယ္လုိ႔ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ Blue Origin လုိပဲ Branson ရဲ႕ Virgin Galactic မႇာလည္း တစ္ေန႔ေသာအခါမႇာ ကမၻာလႇည့္ခရီးသည္ေတြကုိ အာကာသကုိ ပုိ႔ေဆာင္ေပးဖုိ႔နဲ႔ ၿဂိဳဟ္တုေတြလႊတ္တင္ဖို႔အတြက္ ဒံုးပ်ံေတြကုိ အသံုးျပဳဖုိ႔ အစီအစဥ္ေတြရႇိပါတယ္။ ဒါဟာ Bezos ၊ Branson နဲ႔ Musk တုိ႔က အာကာသထဲမႇာ ဘီလီယံနာမ်ား ကလပ္အသင္းတစ္သင္း ထူေထာင္ဖုိ႔လုပ္တဲ့ ပရိယာယ္တစ္ခုလည္း ျဖစ္ႏုိင္တာပါပဲ။
Jeff Bezos ၏ ဇနီး MacKenzie Bezos ႏႇင့္ ယင္းတုိ႔၏ မိသားစုဘ၀
MacKenzie Bezos ဟာ Jeff Bezos ရဲ႕ ဇနီးျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ နာမည္ေက်ာ္ အေမရိကန္၀တၴဳေရး စာေရးဆရာမ တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ကယ္လီဖုိးနီးယား ျပည္နယ္မႇာ ေမြးဖြားႀကီးျပင္းခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕အေဖက ဘ႑ာေရးစီမံကိန္း ေရးဆဲြသူတစ္ေယာက္ျဖစ္ၿပီး အေမကေတာ့ အိမ္မႈကိစၥေတြကုိပဲ လုပ္ကုိင္ပါတယ္။ ပညာေရးအေနနဲ႔ သူဟာ ကြန္နက္တီးကပ္ျပည္နယ္က Hotchkiss ေက်ာင္းကုိ တက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး Princeton တကၠသုိလ္က ဘဲြ႕ရခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ စာေရးဆရာToni Morrison ရဲ႕လက္ေအာက္မႇာ စာေရးနည္းသင္တန္းကုိ တက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး အတန္းထဲမႇာ အေတာ္ဆံုး သင္တန္းသူတစ္ေယာက္ပဲလုိ႔ Morrison က သူ႕ကုိ မႇတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ၂၀၀၆ ခုႏႇစ္ရဲ႕ အေမရိကန္စာအုပ္ဆုကုိလည္း ရခဲ့ပါတယ္။ Traps နဲ႔ The Testing of Luther Albright စာအုပ္ေတြကေတာ့ သူ့ရဲ႕ အေက်ာ္ၾကားဆံုး စာအုပ္ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ Jeff မႇာ သားသမီးေလးေယာက္ရႇိၿပီး အဲဒီေလးေယာက္ကေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ သားသံုးေယာက္နဲ႔ တ႐ုတ္ျပည္က သူတုိ႔ေခၚၿပီး ေမြးစားခဲ့တဲ့ သမီးတစ္ေယာက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သားအႀကီးဆံုး Prezton ကုိ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏႇစ္မႇာ ေမြးခဲ့ၿပီး ေနာက္ထပ္ သားႏႇစ္ေယာက္ကုိ ေမြးအၿပီးမႇာ အငယ္ဆံုးျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္ျပည္က သမီးကေလးကုိ ေမြးစားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
E-Commerce ကုိ ေရႇ႕ေဆာင္လမ္းျပလုပ္ခဲ့ျခင္း
Bezos ဟာ သူ႕ရဲ႕ ကုမၸဏီေပါက္စကေလးအတြက္ ႐ံုးကုိ သူ႕ရဲ႕ကားဂုိေဒါင္ထဲမႇာ ဖြင့္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနရာမႇာ သူဟာ ၀န္ထမ္းနည္းနည္းပါးပါးနဲ႔ Software ေတြ ေဖာ္ထုတ္တဲ့အလုပ္ကုိ စၿပီးလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ လုပ္ငန္းေတြကုိ Sun Microstation သံုးခုတပ္ဆင္ထားတဲ့ အိပ္ခန္းႏႇစ္ခန္းပါတဲ့ အိမ္တစ္လံုးမႇာ ထပ္ၿပီးတိုးခ်ဲ႕ခဲ့ၾကၿပီး ေနာက္ဆံုးမႇာ Test Site တစ္ခုကုိ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီ Site ကုိ Beta Test လုပ္ဖုိ႔ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းသုံးရာကုိ ဖိတ္ၾကားခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ၁၉၉၅ ခုႏႇစ္၊ ဇူလုိင္လ ၁၆ ရက္မႇာ Bezos ဟာ Amazon.com ကုိ ဖြင့္ခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္အေမရိကတုိက္ကုိ ရစ္ေခြစီးဆင္းေနတဲ့ ျမစ္ႀကီးရဲ႕နာမည္ကုိ ယူၿပီး အဲဒီအမည္ကုိ ေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ကုမၸဏီဟာ အစပုိင္းမႇာပဲ တစ္ရႇိန္ထုိးေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။ Amazon.com ဟာ စာနယ္ဇင္းေလာကမႇာ ဘာအေရာင္းျမႇင့္တင္ေရးမႇမလုပ္ဘဲ ရက္ေပါင္း ၃၀ အတြင္း အေမရိကန္ႏုိင္ငံတစ္လႊားနဲ႔ ႏုိင္ငံေပါင္း ၄၅ ႏုိင္ငံမႇာ စာအုပ္ေတြ ေရာင္းခဲ့ပါတယ္။ ႏႇစ္လအတြင္းမႇာ အပတ္စဥ္ေရာင္းအားဟာ ေဒၚလာႏႇစ္ေသာင္းအထိ ေရာက္သြားခဲ့တဲ့အတြက္ Bezos နဲ႔သူ႕အဖဲြ႕ ေမွ်ာ္မႇန္းထားတာထက္ ပုိၿပီးျမန္ျမန္ႀကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၇ ခုႏႇစ္မႇာ Amazon.com ကုိ အမ်ားပုိင္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲခဲ့တဲ့အတြက္ သမား႐ုိးက်လက္လီ အေရာင္းသမားေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ ကုိယ္ပုိင္ e-commerce site ေတြကုိ လုိက္လုပ္ခဲ့ရင္ ဒီကုမၸဏီအေနနဲ႔ သူ႕ရဲ႕ ကုိယ္ပုိင္ကုမၸဏီကုိ ထိန္းထားႏုိင္ပါ့မလားဆုိတာကုိ ေစ်းကြက္သ႐ုပ္ခဲြစိစစ္သူေတြက ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏႇစ္ႏႇစ္ၾကာတဲ့အခါ Amazon.com ကစၿပီး လုပ္တဲ့လုပ္ငန္းဟာ သူ႕ရဲ႕အေနအထားကုိ ဆက္ၿပီး ထိန္းထားႏုိင္႐ုံသာမက သူ႕ရဲ႕ၿပိဳင္ဘက္ေတြကုိေက်ာ္တက္ၿပီး e-commerce ရဲ႕ ေရႇ႕ေဆာင္လုပ္ငန္းႀကီးတစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၈ ခုႏႇစ္မႇာ Bezos က Amazon.com ရဲ႕ ေရာင္းခ်မႈေတြကုိ CD နဲ႔ ဗီဒီယုိ အေရာင္းေတြ၊ ေနာက္ပိုင္းမႇာ အဓိကလက္လီဖက္စပ္ လုပ္ကိုင္သူေတြကတစ္ဆင့္ အ၀တ္အထည္ေတြ၊ အီလက္ထေရာနစ္ပစၥည္းေတြ၊ ကေလးကစားစရာအ႐ုပ္ေတြနဲ႔ အမ်ဳိးမ်ဳိးဆက္ၿပီး တုိးခ်ဲ႕လုပ္ကိုင္ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏႇစ္ေတြမႇာ dot.com ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေပါက္ကဲြသြားခဲ့ေပမဲ့ Amazon ကေတာ့ တုိးတက္ႀကီးထြားခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ႏႇစ္စဥ္ေရာင္းအားဟာ ၁၉၉၅ ခုႏႇစ္မႇာ ေဒၚလာ ၅၁၀,၀၀၀ ရႇိခဲ့ရာက ၂၀၁၁ ခုႏႇစ္မႇာ ေဒၚလာ ၁၇ ဘီလီယံေက်ာ္ကုိ ေရာက္တဲ့အထိ ခုန္တက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏႇစ္မႇာ Amazon.com ဟာ သုံးစဲြသူေတြကုိ သူတုိ႔ ႀကိဳက္တဲ့စာအုပ္ေတြကို ေရြးခ်ယ္ၿပီး၀ယ္ဖုိ႔၊ Download လုပ္ဖုိ႔၊ ဖတ္ဖုိ႔နဲ႔ သိမ္းဆည္းထားဖုိ႔ ခြင့္ျပဳေပးတဲ့ လက္ထဲမႇာကုိင္ၿပီး သံုးလုိ႔ရတဲ့ Kindle လုိ႔ေခၚတဲ့ Digital Book Reader တစ္မ်ဳိးကို ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၁ ခုႏႇစ္မႇာေတာ့ Bezos ဟာ Kindle Fire ကုိ ထုတ္ျပၿပီး Amazon ကုိ Tablet ေစ်းကြက္ထဲကုိ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီႏႇစ္ စက္တင္ဘာလမႇာ Apple ရဲ႕ iPad ကုိ ေငြေပးၿပီး သံုးခြင့္ေပးဖုိ႔ ပံုစံထုတ္ထားတဲ့ကုမၸဏီရဲ႕ မ်ဳိးဆက္သစ္ Tablet ျဖစ္တဲ့ Kindle Fire HD အသစ္ကုိ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။
''The Washington Post" သတင္းစာႀကီးကုိ ၀ယ္ယူျခင္း
၂၀၁၃ ခုႏႇစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၅ ရက္မႇာ The Washington Post သတင္းစာႀကီးနဲ႔ The Washington Post ကုမၸဏီ ႀကီးနဲ႔ တဲြဖက္ေနတဲ့ တျခားစာနယ္ဇင္းေတြကုိ ေငြသား ေဒၚလာသန္း ၂၅၀ နဲ႔ ၀ယ္လုိက္တဲ့အခါ ကမၻာတစ္လႊားမႇာ Bezos ဟာ နာမည္ႀကီးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီ၀ယ္ယူမႈဟာ ကုမၸဏီရဲ႕ ဥကၠ႒နဲ႔ CEO ျဖစ္သူ Donald E. Graham နဲ႔ သူ႕တူမျဖစ္တဲ့ ထုတ္ေ၀သူ Katharine Weymouth ပါ၀င္တဲ့ Graham မိသားစုႀကီးက ဒီကုမၸဏီႀကီးအေပၚ မ်ဳိးဆက္ေလးဆက္တုိင္တုိင္ ႀကီးစုိးထားမႈကုိ အဆံုးသတ္ပစ္လုိက္ပါတယ္။
ပရဟိတလုပ္ငန္းမ်ားႏႇင့္ လႇဴဒါန္းမႈမ်ား
Bezos ရဲ႕ညႊန္ၾကားမႈေအာက္မႇာရႇိတဲ့ Amazon ဟာ ေပးကမ္းတဲ့ေနရာမႇာ ႏႇေျမာတြန့္တိုတယ္လုိ႔ အေ၀ဖန္ခံခဲ့ရပါတယ္။ Amazon မႇာ သူ႕ရဲ႕ကုမၸဏီတြင္းလုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြကုိ တုိးတက္ေအာင္လုပ္ဖုိ႔နဲ႔ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈကုိ သုေတသနလုပ္ဖုိ႔အတြက္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ အစီအစဥ္အသစ္ေတြရႇိပါတယ္။ ေဘးအႏၲရာယ္ ကယ္ဆယ္ေရးရန္ပံုေငြေကာက္ခံေရးအတြက္ သူ႕ရဲ႕ Homepage ကုိ အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ စာေရးဆရာေတြကုိ ကူညီပံ့ပုိးခဲ့ပါတယ္။ ပရဟိတလႇဴဒါန္းမႈေတြအတြက္ Wish List ဆုိတဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈတစ္ခုရႇိပါတယ္။ Amazon Smile အစီအစဥ္က လက္ေရြးစင္ပစၥည္းေတြကုိ ၀ယ္ယူမႈအေပၚမႇာ ၀.၅ ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ က႐ုဏာလႇဴဒါန္းမႈအတြက္ ေပးပါတယ္ (ဒီေပးကမ္းမႈဟာ နည္းလြန္းတဲ့အတြက္ အက်ဳိးမရႇိႏုိင္ဘူးလုိ႔ အေ၀ဖန္ခံေနရပါတယ္)။
နည္းပညာဘီလီယံနာ Bezos ဟာ တျခားဘီလီယံနာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႔မတူဘဲ သူတုိ႔ရဲ႕ တစ္သက္တာအတြင္းမႇာ သူတုိ႔ပုိင္ဆုိင္တဲ့ ပစၥည္းဥစၥာရဲ႕ တစ္၀က္ကုိ ေပးကမ္းစြန္႔ႀကဲဖုိ႔ဆုိတဲ့ Giving Pledge ကုိ လက္မႇတ္မထုိးခဲ့ဘူးလုိ႔ McCoy က ေရးခဲ့ပါတယ္။ ပရဟိတလုပ္ငန္းကုိ စိတ္မ၀င္စားဘဲ မ်ားမ်ားစားစား လႇဴဒါန္းခဲ့တယ္ဆုိတာ မရႇိတဲ့ Steve Jobs နဲ႔ ပုိၿပီးတူတယ္လုိ႔ သူ႕ကုိ တခ်ဳိ႕လူေတြက ျမင္ၾကပါတယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏႇစ္၊ ဇူလုိင္လမႇာ Bezos နဲ႔ သူ႕ရဲ႕ဇနီးဟာ ၀ါရႇင္တန္ၿမိဳ႕က လိင္တူခ်င္းလက္ထပ္မႈဆုိင္ရာ ဆႏၵခံယူပဲြကုိ ေဒၚလာ ၂.၅ သန္း လႇဴဒါန္းခဲ့ၿပီး အဲဒီဆႏၵခံယူပဲြဟာ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ေဖာင္ေဒးရႇင္းဟာ Fred Hutchinson ကင္ဆာေရာဂါ သုေတသနဌာနကုိ ၂၀၀၉ ခုႏႇစ္မႇာ ေဒၚလာဆယ္သန္း၊ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္မႇာ ေဒၚ လာသန္း ၂၀ လႇဴဒါန္းခဲ့ပါတယ္။ Bezos ဟာ Amazon ၀န္ထမ္းေဟာင္းတစ္ေယာက္ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ Worldreader ေဖာင္ေဒးရႇင္းႀကီးကုိလည္း ေဒၚလာရႇစ္သိန္း လႇဴဒါန္းခဲ့ပါတယ္။
အသိအမႇတ္ျပဳမႈ
၁၉၉၉ ခုႏႇစ္မႇာ သူ႕ကုိ Time မဂၢဇင္းႀကီးက အဲဒီႏႇစ္အတြက္ အေတာ္ဆံုးပုဂၢိဳလ္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏႇစ္ Bezos မႇာေတာ့ U.S. News & World Report က သူ႕ကုိ အေမရိကရဲ႕အေတာ္ဆံုးေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ၂၀၀၈ ခုႏႇစ္မႇာပဲ Bezos ကုိ Carnegie Mellon တကၠသုိလ္က သိပၸံနဲ႔ နည္းပညာဂုဏ္ထူးေဆာင္ပါရဂူဘဲြ႕ အပ္ႏႇင္းခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏႇစ္မႇာ The Economist မဂၢဇင္းႀကီးက Amazon Kindle အတြက္ Bezos နဲ႔ Gregg Zehr တို႔ကုိ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈဆုတစ္ခု ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏႇစ္မႇာ Fortune မဂၢဇင္းႀကီးက Bezos ကုိ အဲဒီႏႇစ္ရဲ႕ အေတာ္ဆံုးစီးပြားေရးလုပ္ငန္းရႇင္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါတယ္။
သူဟာ Bilderberg Group ရဲ႕ အဖဲြ႕၀င္တစ္ေယာက္လည္းျဖစ္တဲ့အတြက္ ၂၀၁၁ ခုႏႇစ္မႇာ ဆြစ္ဇာလန္ႏုိင္ငံ St. Moritz မႇာက်င္းပၿပီး ၂၀၁၃ ခုႏႇစ္မႇာ အဂၤလန္ Hertfordshire နယ္ Watford မႇာက်င္းပခဲ့တဲ့ Bilderberg ႏႇီးေႏႇာဖလႇယ္ပဲြေတြကို တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေကာင္စီရဲ႕ ၂၀၁၁ နဲ႔ ၂၀၁၂ ခုႏႇစ္ေတြအတြက္ အမႈေဆာင္အဖဲြ႕ထဲမႇာ အဖဲြ႕၀င္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏႇစ္၊ ဇူလုိင္လ ၉ ရက္မႇာ Forbes မဂၢဇင္းႀကီးက ထုတ္ျပန္တဲ့ ကမၻာ့အခ်မ္းသာဆံုးပုဂၢိဳလ္စာရင္းထဲမႇာ အသားတင္ခ်မ္းသာႂကြယ္၀မႈ ေဒၚလာ ၃၉.၂ ဘီလီယံနဲ႔ အဆင့္ ၁၅ ေနရာက ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ Harvard Business Review ဂ်ာနယ္က သူ႕ကုိ Apple က Steve Jobs ၿပီးရင္ ကမၻာမႇာ ဒုတိယအေတာ္ဆံုး CEO အျဖစ္ သတ္မႇတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။
ျပစ္တင္ေ၀ဖန္မႈမ်ား
၂၀၁၄ ခုႏႇစ္ ၊ ေမလမႇာ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာကုန္သြယ္ေရးသမဂၢအဖဲြ႕ခ်ဳပ္ (ITUC) က သူ႕ကုိ ကမၻာေပၚမႇာ အဆုိး၀ါးဆံုးလုပ္ငန္းရႇင္ႀကီးအျဖစ္ သတ္မႇတ္ခဲ့ပါတယ္။ ''အေမရိကန္ေကာ္ပုိရိတ္ပံုစံကုိျမႇင့္တင္ေပးေနတဲ့ လုပ္ငန္းရႇင္ေတြရဲ႕ လူမဆန္မႈကုိ Jeff Bezos က ကုိယ္စားျပဳေနပါတယ္'' လုိ႔ Sharan Burrow ဆုကုိ ဖန္တီးရာမႇာ ITUC ရဲ႕ အေထြေထြအတြင္းေရးမႇဴးခ်ဳပ္က ေျပာခဲ့ပါတယ္။ The Morning Call သတင္းစာႀကီးရဲ႕အခန္းဆက္ေဆာင္းပါးေတြထဲမႇာ Bezos ရဲ႕ Amazon က သုိေလႇာင္႐ုံေတြထဲမႇာ အလုပ္လုပ္ရတဲ့ ပင္ပန္းဆင္းရဲမႈနဲ႔ လူမဆန္မႈေတြကုိ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ New York Times သတင္းစာႀကီးရဲ႕ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ထဲမႇာ Bezos နဲ႔ Amazon ရဲ႕ ႐ံုးေတြမႇာ အလုပ္လုပ္ရတာဟာ လူမဆန္ေအာင္ ပင္ပန္းဆင္းရဲတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ၀န္ထမ္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အလုပ္ကအထုတ္ခံရတာ၊ အလုပ္ကထြက္သြားတာေတြဟာ ပံုမႇန္ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ ေရးခဲ့ပါတယ္။
စိတ္ပ်က္ဖြယ္လုပ္ငန္းခြင္ကုိ ပုိမုိျဖစ္ေပၚေစရန္ ဖန္တီးေနသည့္အတြက္ ျပင္းထန္စြာ ျပစ္တင္ေ၀ဖန္လုိက္ျခင္းအေပၚ တံု႔ျပန္မႈ
ဒီလုိ ပံုေဖာ္မႈေတြကုိ Bezos က ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျပန္လည္တုိက္ခုိက္ခဲ့ပါတယ္။ မႇန္သည္ျဖစ္ေစ၊ မႇားသည္ျဖစ္ေစ၊ အဲဒီႏႇစ္ခုရဲ႕ၾကားထဲမႇာ ရႇိသည္ျဖစ္ေစ၊ Bezos လုပ္သမွ်အရာေတြ ျဖစ္ေျမာက္ေနတယ္ဆုိတာကုိေတာ့ ျငင္းလုိ႔မရပါဘူး။ Amazon (AMZN, Tech30 ) ရဲ႕ စေတာ့ေစ်းႏႈန္းေတြဟာ ဒီႏႇစ္ထဲမႇာ ၇၂ ရာခိုင္ႏႈန္း ျမင့္တက္ေနပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့လက Wal-Mart (WMT) ကုိ ေက်ာ္တက္ၿပီး ကမၻာေပၚမႇာ တန္ဖုိးအႀကီးဆံုး လက္လီကုန္သည္ႀကီး ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး သံုးလပတ္မႇာ အံ့အားသင့္ေလာက္တဲ့ အျမတ္ေငြေတြရရႇိခဲ့ေၾကာင္းကုိ ကုမၸဏီကအစီရင္ခံခဲ့ပါတယ္။ (ဒီကုမၸဏီဟာ အျမတ္အစြန္းရရႇိေရးကုိ အထူးတင္းက်ပ္ထားၿပီး အားလပ္ရက္ရာသီအတြင္းမႇာသာ ၀င္ေငြရေအာင္လုပ္တာဟာ ထံုးစံျဖစ္ေနပါၿပီ။)
ဒီႏႇစ္ေစာေစာပုိင္းမႇာ Amazon ဟာ သူ႕ရဲ႕ အလွ်ိဳ႕၀ႇက္ဆံုးလုပ္ငန္းတစ္ခုကုိ ထုတ္ေဖာ္ျပသၿပီး ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံသူေတြကုိ အံ့အားသင့္ေစခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏႇစ္အတြင္းေရာင္းခ်မႈေတြက ေဒၚလာ ငါးဘီလီယံ ၀င္ေငြရဖုိ႔အတြက္ Amazon Web Services ဆုိတဲ့ သူ႕ရဲ႕ Cloud Unit ဟာ အသင့္ျဖစ္ေနၿပီဆုိတာကုိ ထုတ္ျပလုိက္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Forbes မဂၢဇင္းႀကီးရဲ႕ အဆုိအရ Bezos ဟာ ကမၻာမႇာ ဆ႒မေျမာက္အခ်မ္းသာဆံုးပုဂၢိဳလ္ႀကီး ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ေက်နပ္ေရာင့္ရဲတယ္လုိ႔ ဘယ္တုန္းကမႇ မရႇိခဲ့တဲ့ Bezos နဲ႔ Amazon ဟာ နားခ်ိန္ေတာင္ မယူခဲ့ပါဘူး။ ကုမၸဏီဟာ ဒီႏႇစ္ထဲမႇာ သူ႕ရဲ႕ Customer ေတြအတြက္ ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီေနတဲ့ ၀န္ေဆာင္မႈအသစ္ေတြ၊ ေရာင္းအားျမႇင့္တင္ေရးအသစ္ေတြ၊ ကုန္ပစၥည္းအသစ္ေတြ၊ ကမ္းလႇမ္းမႈအသစ္ေတြကုိ စၿပီး လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီဟာ ၂၀၁၅ ခုႏႇစ္အတြင္းမႇာ ကမၻာေပၚက နည္းပညာကုမၸဏီ အားလံုးထဲမႇာ ထုတ္လုပ္ႏုိင္စြမ္းအရႇိဆံုး ကုမၸဏီျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
Amazon ကုိ မႏႇစ္ၿမိဳ႕စရာ အလုပ္တစ္ေနရာအျဖစ္ ေဖာ္ျပမႈအေပၚ ၀န္ထမ္းေတြကုိ ျပန္လည္ေခ်ပတဲ့ သူ့ရဲ႕စာထဲမႇာ Amazon ဟာ အေကာင္းဆံုးထဲက အေကာင္းဆံုးကုိပဲ အလုပ္ခန္႔တယ္'' လုိ႔ Bezos က ေရးထားပါတယ္။ ဒီႏႇစ္ထဲမႇာ လုပ္ခဲ့တဲ့ကုမၸဏီရဲ႕ အံ့အားသင့္စရာေကာင္းတဲ့ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈေတြထဲမႇာ အဲဒါကုိ ျပေနပါတယ္။
ေဇာ္ဝင္းၾကဴ-ပ်ဥ္းမနား
