စိတ္ခံစားမႈစြမ္းရည္ (Emotional Intelligence)

စိတ္ခံစားမႈစြမ္းရည္ကိုသံုး၍ ၾသဇာလႊမ္းမိုးႏိုင္မႈ၊ စိတ္၏ေက်နပ္မႈႏႇင့္ ေအာင္ျမင္မႈတို႔ရရႇိျခင္း (Using Emotional Intelligence to increase Influence, Fulfilment and Success)

—————————–

I.Q Intelligence ကို ဉာဏ္ရည္စြမ္းအားအျဖစ္သံုးၾကရာမႇ  ေနာက္ပိုင္းတြင္ စိတ္ဓာတ္အင္အား၏ အေရးပါမႈကိုပါ တြဲဖက္၍ Emotional Intelligence (EI) ကိုပါ အေလးထားလာၾကသည္။ EI ၏အေရးပါမႈမႇာ မိမိ၏ခံစားမႈသိစိတ္ႏႇင့္ အျခားသူတုိ႔၏ခံစားမႈကိုပါ အေလးထားျခင္းျဖင့္ အက်ဳိးရႇိေအာင္ျမင္ႏိုင္မည္ျဖစ္ၿပီး စိတ္ေက်နပ္မႈကိုပါ ရရႇိသည္။ အဓိကရရႇိသည့္အက်ဳိးေက်းဇူးမႇာ အေျခအေနကို မႇန္ကန္စြာ နားလည္ကိုင္တြယ္ႏုိင္၍ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မႇန္ကန္ၿပီး ေကာင္းက်ဳိးရႏိုင္မည္။ မိမိ၏စိတ္ခံစားမႈ၊ တျခားသူ၏ခံစားမႈတုိ႔ကိုပါ အသိအမႇတ္ျပဳ၍ ကိုယ္ခ်င္းစာနားလည္ေပးႏုိင္ပါက ေအာင္ျမင္မႈမ်ား ပိုရရႇိႏုိင္မည္။

စိတ္၏ခံစားမႈစြမ္းရည္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ (Developing Emotional Intelligence)

——————————-

လူတိုင္းပင္ စိတ္ခံစားမႈဆြဲအားေၾကာင့္ ေကာင္းသည့္လမ္းသို႔ျဖစ္ေစ၊ မေကာင္းသည့္လမ္းေၾကာင္းသို႔ျဖစ္ေစ ပါေနၾကရသည္။ EI အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈက စိတ္၏ခံစားတံု႔ျပန္မႈကို မိမိတုိ႔အတြက္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ရန္ အားေပးသည္။

စိတ္၏ခံစားမႈစြမ္းရည္

————————

ဦးေႏႇာက္ဉာဏ္စြမ္းရည္ထက္ စိတ္ခံစားမႈစြမ္းရည္က အေရးပါႏုိင္သည္ဟု စိတ္ပညာရႇင္ Daniel Goleman က စိတ္ခံစားမႈစြမ္းရည္ငါးမ်ဳိးကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပသည္။ ယင္းတုိ႔မႇာ . . .

၁။ မိမိစိတ္ခံစားမႈကို သိျခင္း

၂။  စိတ္ခံစားမႈမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ျခင္း

၃။ အျခားသူမ်ားႏႇင့္ မိမိကိုစိတ္ဓာတ္တက္ႂကြေစျခင္း

၄။ အျခားသူ၏စိတ္ခံစားမႈကို သိရႇိၿပီး ကိုယ္ခ်င္းစာနာႏုိင္ျခင္း

၅။ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ၿပီး အဆက္အသြယ္မျဖတ္ျခင္း

စြမ္းရည္အဆင့္ဆင့္ (The Competency Hierarchy)

———————

စိတ္ခံစားမႈစြမ္းရည္မ်ားကို ၁ မႇ ၅ အထိ အဆင့္ဆင့္ေဖာ္ျပထားသည္မႇာ စြမ္းရည္မ်ားသည္ တစ္ခုအေပၚတစ္ခု တည္ေဆာက္ထား၍ ျဖစ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ မိမိခံစားမႈကို မိမိကိုယ္တိုင္သိရန္ လိုအပ္ျခင္းစြမ္းရည္ (၁)အေပၚတြင္ ခံစားမႈကိုထိန္းသိမ္းႏိုင္မႈစြမ္းရည္ (၂) ရႇိႏုိင္မည္။

အလားတူပင္ မိမိတုိ႔သည္ ပထမစြမ္းရည္သံုးခုကို ပိုင္ႏိုင္မႇသာလွ်င္ အျခားသူမ်ားကို စာနာႏိုင္ျခင္း စြမ္းရည္ (၄) ရရႇိႏိုင္ၿပီး အေကာင္းဘက္ကို ဆြဲေဆာင္ႏုိင္မည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ ပထမစြမ္းရည္ေလးမ်ဳိးလံုးရႇိမႇသာ ေကာင္းမြန္ေအာင္ျမင္အက်ဳိးရႇိေသာ ဆက္ဆံေရးအဆင့္ (၅) ျဖစ္ေပၚႏုိင္မည္။ အထက္ကတင္ျပခဲ့ေသာ စိတ္ခံစားမႈစြမ္းရည္မ်ားကို တစ္ခုခ်င္းရႇင္းလင္းသြားမည္ျဖစ္သည္။

၁။ မိမိစိတ္ခံစားမႈမ်ားကို ကိုယ္တိုင္သိျခင္း (Knowing your emotions – Self awareness)

————————–

မိမိခံစားခဲ့မႈမ်ားသည္ မိမိ၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ျခင္းကို အက်ဳိးသက္ေရာက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ မိမိခံစားမႈမ်ားကို သိေနရန္မႇာ အေရးႀကီးသည္။ သို႔မႇသာ အမႇားထပ္မလုပ္မိဘဲ မႇန္ကန္စြာဆံုးျဖတ္ႏုိင္မည္။

၂။ ခံံစားမႈကို ထိန္းသိမ္းႏုိင္ျခင္း (Managing emotions)

———————————-

ခံစားမႈမ်ားကိုသိသည့္အခါ ထိုအသိမ်ားကိုအသံုးျပဳ၍ ဆီေလ်ာ္မႇန္ကန္ေသာတံု႔ျပန္မႈမ်ားျဖင့္ တံု႔ျပန္ႏုိင္မည္။ သို႔မႇသာ ေဒါသထြက္ျခင္း၊ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကျခင္း၊ ၀မ္းနည္းျခင္းစသည့္ မေကာင္းေသာစိတ္ခံစားမႈမ်ားကို ထိန္းႏိုင္မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲမ်ားႏႇင့္ ရင္ဆုိင္ရသည့္အခါ EI မႇာ အေရးပါလႇေပသည္။

၃။ မိမိႏႇင့္တျခားသူမ်ားကိုပါ စိတ္တက္ႂကြမႈျဖစ္ေစျခင္း (Motivating yourself and others)

——————————

ကူညီပံ့ပိုးေသာ၊ တက္ႂကြေသာအေျခအေန ပတ္၀န္းက်င္လိုအပ္မႈကိုသိ႐ုံျဖင့္ လံုေလာက္မႈမရႇိေပ။ မည္သို႔အေျခအေနကို ရယူဖန္တီးရမည္ကိုပါ သိဖို႔လိုေပသည္။ အျခားသူတို႔ကို စိတ္ခြန္အားေပးႏုိင္ရန္မႇာ ထိုသူတို႔ကို နားလည္မႈရႇိၿပီးမႇ ထိုနားလည္မႈကို သင့္ေလ်ာ္စြာအသံုးျပဳႏိုင္မည္။ သို႔မႇသာ အျခားသူမ်ား၏ စိတ္ခံစားမႈကိုနားလည္မႈရႇိၿပီး မႇန္ကန္စြာခ်ဥ္းကပ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

၄။ အျခားသူမ်ား၏ စိတ္ခံစားမႈကိုသိရႇိနားလည္ၿပီး ကိုယ္ခ်င္းစာနာမႈကို ျပသႏိုင္ျခင္း (Recognizing emotions in others and showing empathy)

———————

အျခားသူမ်ား၏ယံုၾကည္မႈ၊ ပါ၀င္မႈႏႇင့္ အေလးထားမႈကိုရရန္မႇာ သူတို႔၏စိတ္ခံစားမႈကို နားလည္ၿပီးမႇန္ကန္စြာ တံု႔ျပန္ႏုိင္မႈပင္ျဖစ္သည္။

၅။ မႇန္ကန္ေသာ ဆက္ဆံေရးျဖင့္ အဆက္အသြယ္ခိုင္ၿမဲျခင္း (Handling Relations and staying connected)

——————

လူတစ္ဦးႏႇင့္တစ္ဦး ဆက္ဆံတုိင္း စိတ္ခံစားမႈ အျပန္အလႇန္ရႇိၿမဲျဖစ္သည္။ ယင္းဆက္ဆံမႈမႇ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈလည္း ရႇိၿမဲျဖစ္သည္။ ခံစားမႈေကာင္းျခင္း၊ မေကာင္းျခင္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။ ထိုျဖစ္ေပၚေသာ ခံစားမႈမႇ လွ်ဳိ႕၀ႇက္ေသာ့ခ်က္ဟုဆိုႏိုင္ေသာျဖစ္ေပၚမႈေၾကာင့္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာဆက္ဆံေရး ရရႇိႏုိင္သည္။

ေဒါက္တာေဒၚရီရီျမင့္ (ပါေမာကၡ-ၿငိမ္း၊ ရန္ကုန္စီးပြားေရးတကၠသိုလ္)