၂၀၁၈ က ၂၀၁၇ ထက္ ပုိဆိုးတဲ့ႏႇစ္တစ္ႏႇစ္ ျဖစ္လာႏိုင္

ကြၽမ္းက်င္သူေတြရဲ႕ ခန္႔မႇန္းခ်က္မ်ား

——————–

World Economic Forum က ကြၽမ္းက်င္သူေတြကို စစ္တမ္းေကာက္ယူအခ်က္အရ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ ကြၽမ္းက်င္သူေတြက ၂၀၁၈ ခုႏႇစ္အတြင္းမႇာ ကမၻာ့အင္အားႀကီးႏုိင္ငံေတြရဲ႕အၾကား ႏုိင္ငံေရးအရ၊ စီးပြားေရးအရ ထိပ္တုိက္ေတြ႕မႈေတြက ပိုမိုဆိုး၀ါးလာႏုိင္တယ္လုိ႔ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ၈၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေသာ ကြၽမ္းက်င္သူေတြကေတာ့ စစ္မက္ျဖစ္ပြားဖုိ႔အလားအလာေတြလည္း ျမင့္တက္လာေနတယ္လုိ႔ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။

ဒါဗို႔စ္မႇာ ႏႇစ္ပတ္လည္အစည္းအေ၀းမလုပ္ခင္ ၂၀၁၈ ခုႏႇစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၁၇ ရက္က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ႏုိင္ငံေရးတင္းမာမႈေတြ၊ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းေတြကို ျပည္ပလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ယႇဥ္ၿပိဳင္မႈကေန ကာကြယ္ေပးထားတဲ့၀ါဒေတြ (ကိုယ္က်ဳိးဦးစားေပး၀ါဒ)၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ေလ်ာ့ရဲလာမႈေတြနဲ႔ ဆုိက္ဘာတုိက္ခိုက္မႈေတြ အဘက္ဘက္က ျမင့္တက္လာမယ့္ အႏၲရာယ္ေတြကို မီးေမာင္းထိုးျပခဲ့ပါတယ္။

အဲဒါေတြအားလံုး စုေပါင္းလုိက္ရင္ေတာ့ ၂၀၁၈ ခုႏႇစ္က အေတာ္ေလးဆိုး၀ါးတဲ့ႏႇစ္တစ္ႏႇစ္ ျဖစ္လာႏိုင္ေျခရႇိေၾကာင္း Eurasia Group ရဲ႕ ဥကၠ႒ Ian Bremmer က 'မကြယ္မ၀ႇက္တမ္းေျပာရရင္ ၂၀၁၈ ခုႏႇစ္က သိပ္မေကာင္းပါဘူး။ ေစ်းကြက္အေျခအေနေတြက ေဆြးေျမ႕ေနတယ္၊ စီးပြားေရးက သိပ္မဆိုးဘူးဆုိေပမယ့္ ႏုိင္ငံသားေတြက သပ္သွ်ဳိေသြးခြဲခံထားရတယ္၊ အစိုးရေတြကလည္း ပံုေပၚေအာင္ အုပ္ခ်ဳပ္မျပႏုိင္ၾကသလုိ ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္ေတြကလည္း စုေပါင္းအေျဖမထုတ္ႏုိင္ၾကပါဘူး' လုိ႔ သံုးသပ္ပါတယ္။ ကြၽမ္းက်င္သူေတြက ဘာေတြကို ဒီေလာက္စိုးရိမ္စိတ္ရႇိေနသလဲဆုိတာကို တစ္ခ်က္ခ်င္း ခြဲျခမ္းစိပ္ျဖာၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။

ဆုိက္ဘာတုိက္ခုိက္မႈမ်ား

——————

WannaCry (Ransonware တုိက္ခိုက္မႈက အသံုးျပဳသူေတြရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ေဆာ့ဖ္၀ဲလ္စနစ္ေတြထဲ ၀င္မရေအာင္တားၿပီး ေငြညႇစ္မႈ)နဲ႔ Equifax ေဒတာေပါက္ၾကားမႈ (အေမရိကန္ႏုိင္ငံသားေပါင္း ၁၄၃ သန္းေလာက္ရဲ႕ ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္ေတြေပါက္ၾကားခဲ့မႈ) ေတြလုိ ဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားတဲ့ ၂၀၁၇ ခုႏႇစ္အတြင္း ျဖစ္ခဲ့တဲ့ တုိက္ခိုက္မႈေတြဟာ ဆိုက္ဘာတုိက္ခုိက္မႈေတြရဲ႕ ဆိုးက်ဳိးကို သတိထားမိဖုိ႔ လံႈ႕ေဆာ္လုိက္တာပါပဲ။

ဒီလုိတိုက္ခိုက္မႈေတြက ေကာ္ပိုေရးရႇင္းႀကီးေတြ၊ ဘဏ္ေတြနဲ႔ ေစ်းကြက္ေတြကို ေထာ့နဲ႔သြားေစႏုိင္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အင္တာနက္ႀကီးကိုယ္တုိင္ကုိက ပစ္မႇတ္တစ္ခုျဖစ္လာေနပါၿပီ။ စီးပြားေရးကိုထိခတ္ေစေလာက္တဲ့ ဆုိက္ဘာတုိက္ခုိက္မႈဆုိတာ ဒီကေန႔မႇာ တကယ္ရႇိေနပါၿပီ။ WEF ကေတာ့ အစိုးရေတြနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြအေနနဲ႔ ထိလြယ္ခိုက္လြယ္ ကြန္ပ်ဴတာစနစ္ေတြကို လံုၿခံဳေရးပိုမုိတင္းက်ပ္ၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းထားပါတယ္။

ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္ျခင္း

———–

ကမၻာလံုးဆုိင္ရာအဓိကအႏၲရာယ္ႀကီးတစ္ခုက ရာသီဥတုမ်ား ေဖာက္လြဲေဖာက္ျပန္ျဖစ္ျခင္းလုိ႔ WEF က ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ အစြန္းေရာက္ရာသီဥတုအေျခအေနေတြက ထိပ္တန္းအႏၲရာယ္တစ္ခုျဖစ္ေနတာက အဆန္းေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ၂၀၁၇ ခုႏႇစ္တစ္ႏႇစ္လံုးကို ျပန္ၾကည့္လုိက္ရင္ ကမၻာ့ႏုိင္ငံအႏႇံ႔အျပားက သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ေတြအမ်ားဆံုးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၇ ခုႏႇစ္၊ စက္တင္ဘာလဟာ သဘာ၀ေဘးဒဏ္ စံခ်ိန္တင္အျဖစ္အမ်ားဆံုးလုိ႔ Zurich Insurance Group က Chief Risk Officer Alison Martin က ေျပာပါတယ္။ UN ကေတာ့ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈက ေဒသတြင္းႏုိင္ငံအခ်င္းခ်င္းၾကား ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားေစသလုိ လူေတြကိုလည္း အိုးအိမ္စြန္႔ခြာေျပာင္းေရႊ႕မႈေတြျဖစ္ေစတယ္လုိ႔ သတိေပးပါတယ္။ အပူခ်ိန္ျမင့္မားလာမႈကလည္း ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါတယ္။ အခုလုိ သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ေတြက ကမၻာတစ္၀န္း စုစုေပါင္းထုတ္လုပ္မႈပမာဏရဲ႕ ၆၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ရႇိတဲ့ အေမရိကနဲ႔ တ႐ုတ္တုိ႔ရဲ႕ ေျပာင္းဖူးစိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္မႈကို က်ဆင္းသြားႏုိင္ေစတဲ့ အေျခအေနမႇာ ရႇိတယ္လုိ႔ Alison Martin က ဆုိပါတယ္။

တန္းတူညီမွ်အခြင့္အေရးရမႈ က်ဆင္းလာျခင္း

————–

ကမၻာ့စီးပြားေရးအေျခအေနက တုိးတက္ေကာင္းတိုးတက္လာႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီကရလာတဲ့ အက်ဳိးအျမတ္ရလဒ္ေတြကိုေတာ့ လူတုိင္းတန္းတူညီမွ် ခံစားခြင့္မရႏုိင္ပါဘူး။ ႏုိင္ငံတုိင္းလုိလုိက ျပည္သူျပည္သားေတြက ၀င္ေငြမညီမွ်ျခင္းေတြ ပုိျဖစ္လာႏုိင္သလုိ လစာေတြလည္း မတက္ႏုိင္ဘဲ တန္႔ေနၾကပါလိမ့္မယ္။ WEF ကေတာ့ ဆယ္စုႏႇစ္တစ္ခုေက်ာ္အၾကာ ၂၀၁၇ ခုႏႇစ္အတြင္းမႇာမႇ ကမၻာ့အမ်ဳိးသား အမ်ဳိးသမီးစီးပြားေရးကြာဟခ်က္က ပိုမုိႀကီးမားလာခဲ့တယ္လုိ႔ေျပာပါတယ္။ တစ္ကိုယ္ရည္ အေႂကြးမ်ားလာျခင္း၊ ကိုယ္ပိုင္ေငြနဲ႔ အၿငိမ္းစားလစာ မေလာက္ငႇျခင္းေတြလုိ အေၾကာင္းရင္းေတြက လာမယ့္ႏႇစ္ေတြအတြင္း တန္းတူမညီမွ်ျခင္းေတြ ပိုမုိျဖစ္ပြားႏုိင္ဖုိ႔ ျဖစ္ေစတယ္လုိ႔ WEF ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ထဲမႇာ ေရးသားထားပါတယ္။

ကိုယ္က်ဳိးဦးစားေပး၀ါဒနဲ႔ အေမရိကန္ပထမစိတ္ဓာတ္

——————-

အေမရိကန္သမၼတေဒၚနယ္ထရမ့္ရဲ႕ အေမရိကန္ပထမေပၚလစီေတြက ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္ေတြအၾကား ေသြးကြဲမႈျဖစ္ေစႏုိင္သလုိ ပူးေပါင္းမႈေတြလည္းျဖစ္လာႏုိင္ေစပါတယ္။ ထရမ့္က NATO ရဲ႕တန္ဖိုးက ေမးခြန္းထုတ္ထားသလုိ၊ Trans-Pacific Patnership ကေနလည္း အေမရိကကို ဆြဲထုတ္သြားခဲ့ပါတယ္ ၿပီးေတာ့ Paris Climate Change သဘာတူညီခ်က္ကေနလည္း ႏုတ္ထြက္ခဲ့တာပါ။ ကေနဒါနဲ႔ မကၠစီကိုတုိ႔နဲ႔လုပ္ထားတဲ့ လြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္ခြင့္ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကိုလည္း ျပန္လည္ညႇိႏိႈင္းမႈေတြ လုပ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္ပထမဆုိတဲ့ ရပ္တည္ခ်က္က အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပႏုိင္ငံအၾကား ပူးေပါင္းမႈသမုိင္းေၾကာင္းကို အက္ေၾကာင္းျဖစ္ေစတယ္လုိ႔ Control Risk က Director Jonathan Wood ကဆုိပါတယ္။ ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္နဲ႔ တျခားဥေရာပသမၼဂၢႏုိင္ငံေတြ ပိုမုိအမႇီအခုိကင္းတဲ့ တတိယနည္းလမ္း ပထ၀ီ၀င္ႏုိင္ငံေရးနည္းလမ္းကို ရႇင္းလင္းစြာ ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ဖုိ႔ စတင္ေနေၾကာင္းနဲ႔ အဲဒီလုိလုပ္တဲ့အထဲမႇာ တ႐ုတ္နဲ႔ တျခားအာဏာႀကီးလာတဲ့ မိတ္ဖက္ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ပိုမုိထဲထဲ၀င္၀င္ ဆက္ဆံေရးထူေထာင္လာျခင္းေတြလည္းပါ၀င္ေၾကာင္း သူကဆုိပါတယ္။

သာမာန္လူထုအက်ဳိးကို ရည္ေမွ်ာ္တယ္ဆုိတဲ့မူ၀ါဒနဲ႔ အမ်ဳိးသားေရးမူ၀ါဒ ပိုမိုထြန္းကားလာတာက ႏုိင္ငံေတြအၾကား တင္းမာမႈေတြကို ပိုမုိမီးၿမိႇဳက္ေပးသလုိျဖစ္တဲ့အျပင္ ႏုိင္ငံေရးမတည္ၿငိမ္မႈေတြပိုျဖစ္လာေစမႇာ ျဖစ္ေၾကာင္း WEF က ထုတ္ျပန္ေၾကျငာပါတယ္။

ၾသဇာရႇိတစ္ဦးတည္းအုပ္ခ်ဳပ္စီရင္တဲ့ႏုိင္ငံေရးပံုစံက ကမၻာနဲ႔အ၀န္း ျမင့္တက္လာေနပါတယ္။ ထရမ့္ရဲ႕ အေမရိကန္ပထမရပ္တည္ခ်က္လုိ မတိမ္းမယိမ္းသေဘာေဆာင္တဲ့ ရပ္တည္မႈပံုစံေတြကို တ႐ုတ္၊ ဂ်ပန္၊ ႐ုရႇား၊ တူရကီ၊ ေဆာ္ဒီအာေရးဗ်နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္အျပင္ တခ်ိဳ႕ကမၻာ့ႏုိင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႕လာေနရပါတယ္လုိ႔လည္း WEF ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ထဲမႇာ ေရးသားထားပါတယ္။

၂၀၁၈ က ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ အေကာင္းလား အဆိုးလား

———–

ကမၻာ့အင္အားႀကီးႏုိင္ငံေတြအပါအ၀င္ တျခားႏုိင္ငံေတြနည္းတူ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာလည္း ၂၀၁၈ ခုႏႇစ္အတြင္းမႇာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ လံုၿခံဳေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရး၊ အမ်ဳိးသားေရး စတဲ့ အဘက္ဘက္က ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ရမႇာ မလြဲဧကန္ပါပဲ။

ႏုိင္ငံတကာ၊ အထူးသျဖင့္ ကိုယ့္မိတ္ဖက္ႏုိင္ငံေတြ၊ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ေထာက္ပံ့မႈေတြကို ဘယ္လုိျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ အက်ဳိးရႇိရႇိ စီမံခန္႔ခြဲမလဲ၊ ျပည္တြင္းစီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံအတြင္း ေငြလံုးေငြရင္းနဲ႔ ၀င္လာရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံမယ့္ ျပည္ပလုပ္ငန္းေတြကို ဘယ္လုိဆြဲေဆာင္ေခၚယူမလဲ၊ AEC ေၾကာင့္ လြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္ခြင့္ လံုးလံုးလ်ားလ်ား အသက္၀င္လာတဲ့အေျခအေနမႇာ လုိအပ္ခ်က္မ်ားစြာနဲ႔ ရည္တည္ဖုိ႔မေသခ်ာတဲ့ ႏုိင္ငံရဲ႕အေသးစားနဲ႔ အလတ္စားလုပ္ငန္းေတြကို ဘယ္လုိဆြဲထူရပ္တည္ေပးမလဲ၊ AEC ေၾကာင့္ ေဒသတြင္းလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ သူတင္ကိုယ္တင္ ယႇဥ္ၿပိဳင္ရေတာ့မယ့္ ျပည္တြင္းစီးပြားေရးလုပ္ငန္းက႑ အသီးသီးကို ဘယ္လုိေထာက္ပံ့မႈေတြ၊ ဘယ္လုိအက်ိဳးခံစားခြင့္ေတြ ေပးၿပီးၾကည့္႐ႈေစာင့္ေရႇာက္မလဲ၊ ဘ႑ာေရးနဲ႔ ေငြေၾကးက႑ ခုိင္ခံ့အားေကာင္းလာေအာင္၊ လုပ္ငန္းအမ်ားစုရဲ႕လုိအပ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့ ေငြအရင္းအႏႇီး၊ လူစြမ္းအားအရင္းအျမစ္၊ နည္းပညာစတဲ့ Issue ေတြကို ဘယ္ေလာက္အထိ လိမၼာပါးနပ္စြာ ကိုင္တြယ္ေျဖရႇင္းေပးမလဲ စတာေတြက ျပည္သူ႕အစိုးရအတြက္ စီးပြားေရးအရ စိန္ေခၚမႈတခ်ိဳ႕ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံတကာလုိ ႏုိင္ငံေရးတင္းမာမႈေတြ၊ ျပည္ တြင္းလုပ္ငန္းေတြကို ျပည္ပလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ယႇဥ္ၿပိဳင္မႈကေန ကာကြယ္ေပးထားတဲ့၀ါဒေတြ (ကိုယ္က်ဳိးဦးစားေပး၀ါဒ)၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ေလ်ာ့ရဲလာမႈေတြနဲ႔ ဆုိက္ဘာတုိက္ခိုက္မႈေတြလို အဘက္ဘက္က ျမင့္တက္လာမယ့္ အႏၲရာယ္ေတြကို ကာကြယ္ႏုိင္ဖုိ႔ မဆုိထားနဲ႔၊ အေျခခံလူတန္းစားနဲ႔ အခြန္ထမ္းျပည္သူေတြ၊ လုပ္ငန္းရႇင္ေတြရဲ႕ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ လုိအပ္ခ်က္တခ်ိဳ႕ကို မ်က္၀ါးထင္ထင္ ေကာင္းေသာေျပာင္းလဲျခင္းေတြ လုပ္ေပးႏုိင္ရင္ေတာင္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ ၂၀၁၈ ခုႏႇစ္ဟာ အေတာ္ေလးေကာင္းမြန္တယ္လုိ႔ ဆုိရမႇာပါ။

ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ အဆိုးဘက္ေရာက္သြားမလား၊ ဒါမႇမဟုတ္ အေကာင္းဘက္ကုိ ေရာက္လာႏုိင္မလား ဆုိတာကေတာ့ ျပည္သူ႕အစိုးရနဲ႔အတူ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရႇင္ေတြ၊ ႏုိင္ငံတကာအစိုးရေတြအျပင္ ျပည္သူေတြကိုယ္တုိင္က ဘယ္လုိလက္တြဲညီညီ ပူးေပါင္းပါ၀င္ေျဖရႇင္းမလဲဆုိတဲ့အေပၚ မူတည္ေနပါေၾကာင္း …

Thought 2017 was bad? 2018 could be much worse by Ivana Kottasová ကို မႇီျငမ္းေရးသားသည္

ျဖဴလဲ့မြန္