ဦး၀င္းထိန္၀င္း ေျပာျပတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ရာမွာ ထားရွိသင့္တဲ့ Ethics ဆုိတာ

ဦး၀င္းထိန္၀င္း
Managing Director & Principal
GUSTO – Institute of Information Technology

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းလုပ္ရာမႇာ Ethics ရဲ့ အေရးပါပံု

ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ Personal အျမင္ေျပာရရင္ စီးပြားေရးလုပ္တဲ့ ေနရာမႇာ Ethics ကအင္မတန္အေရးပါတယ္လို့ ျမင္ပါတယ္။ Ethics က စီးပြားေရးလုပ္ရာမႇာ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ တစ္ခုလို့ လည္း ယံုၾကည္ပါတယ္။ Ethics ဆိုတဲ့ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ ေတြမႇ မျပည့္မီရင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခုရဲ႕ မူရင္းရည္မႇန္း ခ်က္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ အျမတ္ေငြရရႇိမႈမႇာ လာၿပီးအက်ဳိးသက္ ေရာက္မႈရႇိႏိုင္ပါတယ္။ Background Information ေျပာခ်င္ တာက Business ရဲ႕ရည္မႇန္းခ်က္ကေတာ့ အျမတ္ေငြရရႇိဖို့ေပါ့။ Shareholder တစ္ခုရဲ႕ေအာင္ျမင္မႈ မေအာင္ျမင္မႈကို အဓိက တိုင္းတာကေတာ့ ျမတ္လားမျမတ္လားနဲ့ တိုင္းတာပါ။

Shareholder ေတြကလည္း ျမတ္တဲ့လုပ္ငန္းမႇာပဲ Invest လုပ္ၾကမႇာပါ။ အဲဒီအျမတ္ေငြရရႇိမႈမႇာ တိတိက်က်ေျပာရရင္  Profit မႇန္ေပမယ့္ Profit ကို ခ်ဲ႕ေျပာရရင္ Substainable Superior Profit  ပါ။ ျမင့္ မားၿပီး ေရရႇည္ခံတဲ့အက်ဳိးအ ျမတ္ျဖစ္ရမယ္။ အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈက အျမတ္ေငြလို့ ဆိုေပမဲ့ အဲဒီအျမတ္ေငြေတြက ေရတိုအတြက္ပဲမဟုတ္ဘူး။ ေရရႇည္ဆိုတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒီႏႇစ္မႇာလည္း ျမတ္ရမယ္၊ ေနာက္ႏႇစ္မႇာလည္း ျမတ္ရမယ္၊ ေနာက္ ဆယ္ႏႇစ္မႇာလည္း ျမတ္ရမယ္။ ရတဲ့အျမတ္ေငြေတြက လည္း တစ္ႏႇစ္ထက္တစ္ႏႇစ္ ပိုၿပီးတိုးလာရမယ္။ အဲဒီ Sustainable Superior Profit ရဖို့ဆိုရင္ Ethics ကပိုၿပီး အေရးႀကီးသြားၿပီ။ Ethics က အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ျဖစ္သြား ၿပီလို့ ကြၽန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို့ ေရရႇည္ မၾကည့္ဘဲ ေရတိုကိုပဲၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အခုခ်က္ ခ်င္းပဲ Ethics နဲ့ မညီတဲ့ဟာေတြ လုပ္သြားႏိုင္ တယ္။ ေရရႇည္ခံတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမႇာ ဆို ရင္ Ethics ကို ပိုၿပီးအေလးထားတယ္လို့ ထင္ပါ တယ္။

Ethics မရႇိရင္ ျဖစ္လာႏိုင္မယ္႕ အက်ဳိး ဆက္

Ethics မရႇိရင္ ေရတိုမႇာ လူေတြမသိခင္  ေအာင္ျမင္ေကာင္း ေအာင္ျမင္သြားႏိုင္ေပမဲ့ ေရရႇည္မႇာေတာ့ Customer ေတြရဲ႕ ယံုၾကည္မႈပ်က္သြားတတ္တယ္။ Customer ေတြတင္မဟုတ္ဘဲ ကိုယ့္ရဲ႕အဖြဲ႕အစည္းနဲ့သက္ဆိုင္တဲ့ Stakeholder ေတြ၊ ကိုယ့္ရဲ႕၀န္ထမ္း (Empolyee)ေတြ၊ ကုိယ့္ရဲ႕ႇ Supplier ေတြ၊ ကိုယ္နဲ့ မိတ္ဖက္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ သူေတြရဲ႕ ယံုၾကည္မႈ ပ်က္ျပားသြားေစႏိုင္ပါတယ္။ Business ဆိုတာ ကိုယ္တစ္ဦးတည္းပဲ ရပ္တည္လို့မရတာေၾကာင့္ ကိုယ့္ရဲ႕ ပါတနာ ေတြ ယံုၾကည္မႈရရႇိဖို့ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလိုမႇ မဟုတ္ရင္ လုပ္ငန္းတစ္ခုက ေရႇ႕ဆက္အလုပ္လုပ္ ကိုင္ဖို့ ခဲယဥ္းသြားလိမ့္မယ္။

Ethics နဲ့ပတ္သက္လို့ ေလးစားရတဲ႕ပုဂၢိဳလ္

ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ Ethics နဲ့ပတ္သက္ၿပီး  Role Model ယူရမယ့္ လူတစ္ဦးခ်င္းဆိုၿပီးေတာ့ မရႇိပါဘူး။ တစ္ခုခုလုပ္ ေဆာင္ေတာ့မယ္၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မယ္ဆိုတိုင္း ကြၽန္ေတာ္က ဒီလို Case  မ်ဳိးမႇာဆိုရင္ ကမၻာမႇာေရာ ျပည္တြင္းမႇာပါ Ethics ရႇိတဲ့အဖြဲ့အစည္း၊ ဒါမႇမဟုတ္ Ethics ရႇိၿပီး ေလး စားယံုၾကည္ထိုက္တဲ့ ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ေရႇ႕က ဆရာေတြ၊ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘယ္လိုစဥ္းစားဆံုးျဖတ္ေလ့ရႇိလဲ၊ ဘယ္လိုခ်င့္ခ်ိန္ေလ့ရႇိလဲ ဒါေလးေတြကိုေတာ့  Case by Case  ေတာ့ Refer လိုက္ၿပီးလုပ္ေလ့ရႇိပါတယ္။ အဲဒီဟာေတြကိုလည္း ကိုယ့္ရဲ႕တိုင္းျပည္က Culture နဲ့ကိုက္ညီမႈရႇိရင္ေတာ့ မႇီျငမ္းေလ့ရႇိပါတယ္။

Ethics ရႇိ၊ မရႇိ ဆိုတာ ကိုယ္႕ရဲ့ Role Model   နဲ့ ဆိုင္၊ မဆိုင္

အတိုင္းအတာတစ္ခုထိေတာ့ ဆိုင္လိမ့္မယ္လို့ထင္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္မႇာ Role Model    ဆိုၿပီးတိတိက်က်သတ္မႇတ္ထားတာမ်ဳိးမရႇိဘဲ ငယ္စဥ္ကတည္းက အားက်ခဲ့ရတဲ့ သူေတြ ရႇိပါတယ္။ Role Model  ကို ဆယ္တန္းေအာင္ၿပီးခါစတုန္းက Knowledge ကလည္း နည္းေသးေတာ့ ေအာင္ျမင္တဲ့လူ၊ ႀကီးပြားတဲ့လူကို အားက်လိုက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ့္ရဲ႕အသိဉာဏ္၊ အလုပ္ကလည္း ေျပာင္းလဲေနတယ္ဆိုေတာ့  ကိုယ့္ရဲ႕အသိၪာဏ္ ရင့္က်က္လာ တဲ့အခ်ိန္မႇာ ေအာင္ျမင္မႈက ေငြေၾကးခ်မ္းသာႂကြယ္၀မႈလား၊ ေအာင္ျမင္မႈကိုဘယ္လိုပံုစံနဲ့ လိုခ်င္တာလဲဆိုၿပီး ေမးခြန္း ထြက္လာတယ္။ အဲဒီအခါ ကိုယ္တန္ဖိုးထားရတဲ့ စံ(Value)ေတြ ထြက္လာတယ္။ ဒီလိုထြက္လာတဲ့ စံေတြက တစ္ဦးတည္းဆီကေန ပံုတူကူးခ်တာမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲနဲ့ ကိုယ္အားက်ရတဲ့သူေတြဆီကေန သေဘာက်တာေလးေတြ နည္းနည္းစီယူထားၿပီး ကိုယ့္ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္သတ္မႇတ္ထားတဲ့ အသိပညာနဲ့ပါ ေပါင္းစပ္လိုက္တဲ့အခါ ကိုယ္ပိုင္စံေလးေတြ ထြက္လာပါတယ္။ ကိုယ္က လုပ္ငန္းလုပ္တဲ့အခါမႇာ ဒီလို အလုပ္မ်ဳိးကိုေတာ့ ေရႇာင္မယ္ဆိုတဲ့ စံေလးေတြထြက္လာတာေပါ့။ လူတစ္ေယာက္ကေတာ့ ျဖတ္သန္းလာရတဲ့ ပံုစံကဒီလို၊ ေနာက္တစ္ေယာက္ကေတာ့ ဒီလိုဆိုရင္ ကိုယ္ကေရာ ကိုယ့္ဘ၀မႇာဘယ္လိုပံုစံနဲ့ ျဖတ္သန္းခ်င္လဲဆိုတဲ့ အေျဖ ထြက္လာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Role Model နဲ႔တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းေတာ့ဆိုင္မယ္လို့ ထင္ပါတယ္။

Ethical  မျဖစ္တဲ႕သူကိုေတြ႕ရင္

ေရႇာင္တာအေကာင္းဆံုးလို႕ ထင္ပါတယ္။ Ethics မျဖစ္တာက သိသာထင္ရႇားတဲ့ သေဘာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ခ်င္မႇျဖစ္မယ္။ ကြၽန္ေတာ့္အျမင္ကိုေျပာရမယ္ဆိုရင္ ဥပေဒေဘာင္နဲ့ဥပေဒေဘာင္လြတ္တဲ့ၾကားထဲက လုပ္ပိုင္ခြင့္ၾကားထဲမႇာ ကစားေနတယ္ဆိုတာမ်ဳိးပါ။ ကာကြယ္တာတို့ ဥပေဒေၾကာင္းအရ အေရးယူဖို႔ သိပ္ခက္ေနမယ္။ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုက Ethics မရႇိဘူးလို့ယူဆရင္ ကြၽန္ေတာ့္အျမင္အရ အေစာႀကီးကတည္းက ေ၀းေ၀းေရႇာင္လိုက္တာ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ Ethics မရႇိရင္ ယံုၾကည္မႈေလ ်ာ႔မယ္။ ဒီလို ယံုၾကည္မႈမရႇိရင္ အလုပ္လုပ္ဖို့ အဆင္မေျပေတာ့တဲ့အခါ ဘယ္အခ်ိန္မႇာ ဘာထေဖာက္မလဲဆိုတာေတြကို ကာကြယ္ဖို့လိုက္လုပ္ေနမယ့္ အစား အစကတည္းက ေရႇာင္လိုက္ရင္ အေကာင္းဆံုးပါ။ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုက အလုပ္လုပ္တာ သူ့ရဲ႕ Capability ရႇိေပမဲ့ မႇန္မႇန္ကန္ကန္လုပ္ခဲ့ရဲ႕လား၊ သူ့ရဲ႕ Customer ေတြ၊ Stakeholder ေတြကို အရင္က သူဘယ္လိုဆက္ဆံခဲ့သလဲ၊ ဘယ္လိုဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြခ်ခဲ့သလဲ ဆိုတာေတြၾကည့္ၿပီး Unethical ျဖစ္တယ္လို႕ယူဆရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႕က ဒီလိုအဖြဲ႕အစည္းမ်ဳိး၊ ဒီလိုလူမ်ဳိးနဲ႔ မတြဲတာ၊ ေရႇာင္တာ အေကာင္းဆံုးပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရႇင္ေတြအေနနဲ့ လိုက္နာထားရႇိသင္႕တဲ႕ Ethics

Ethics ကေနာက္ပိုင္းမႇာ အေရးႀကီးလာတယ္ဆိုတာကို ျဖည့္စြက္ေျပာခ်င္တာက ကြၽန္ေတာ္တို့တိုင္းျပည္က ဥပေဒ ပိုင္းဆိုင္ရာအားနည္းေနေတာ့၊ ေခတ္စနစ္နဲ့ညီတဲ့ ဥပေဒေတြက ထြက္ရႇိမလာေသးေတာ့ (အခုမႇ လႊတ္ေတာ္က ႀကိဳးစားေနေတာ့) Ethics ကပိုၿပီးအေရးႀကီးလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္တို့တိုင္းျပည္မႇာရႇိတဲ့လုပ္ငန္းေတြက ကိုယ့္ကိုယ္ပိုင္အသိစိတ္ဓာတ္ေလးေတြနဲ့ စံထားရမယ့္ Ethics ေတြက ရႇိလာရေတာ့မႇာပါ။ ဒီစံထားရမယ့္ အေၾကာင္းအရာေတြ အမ်ားႀကီးရႇိေပမဲ့ အႏႇစ္သာရကိုပဲေျပာရရင္ Ethics က Justification (ခ်ိန္ညႇိ) လုပ္ရတာမ်ဳိးပါ။ တစ္ခါတေလက်ရင္ Ethics ဆိုတာက မႇားလား မႇန္လား ဆိုတာမ်ဳိးထက္ပိုၿပီး မႇန္တယ္ဆိုရင္လည္း မႇန္တယ္ ဆိုတဲ့အထဲမႇာ ဘယ္ေလာက္ထိမႇန္ေအာင္ ကိုယ္က်င့္သံုးမလဲဆိုတဲ့ အပိုင္းပါ။ ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ရည္မႇန္းခ်က္ကေတာ့ Profit ရရႇိဖို့ အတြက္ဆိုေပမဲ့ အက်ဳိးစီးပြားကို ေရရႇည္မႇာ မထိခိုက္ေစမယ့္ အျပဳအမူမ်ဳိးကို ကြၽန္ေတာ္တို့က ေဆာင္ရြက္သင့္ပါတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းလုပ္ငန္းတစ္ခုကို လုပ္မယ္ဆိုရင္ ကိုယ့္ရဲ႕ Stakeholder  ေတြရဲ႕အက်ဳိးစီးပြားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားၿပီးမႇ ေဆာင္ရြက္သင့္ပါတယ္။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစလုပ္မယ့္သူေတြကို Ethics နဲ႔ပတ္သက္လို႔ အႀကံျပဳ ခ်င္တာရႇိရင္

Ethics ရႇိပါလို့ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မယ္ဆိုတိုင္း မႇားလား၊ မႇန္လား ဆိုတာထက္ မႇန္တယ္ဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္ထိမႇန္ေနလဲ ဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ အခ်ိန္ယူၿပီး စဥ္းစားပါ။ Ethics ရႇိပါလို့ေျပာရတာကလည္း ကိုယ့္အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ေရရႇည္အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ပါ။ Substainable Profit  က Ethics ရႇိမႇပဲ ေအာင္ျမင္လိမ့္မယ္၊ ရရႇိလိမ့္မယ္။ ေရတိုအက်ဳိးစီးပြားကို ေရႇ႕တန္းမတင္ဘဲနဲ့ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုရဲ႕ ေရရႇည္ကို ၾကည့္ေစခ်င္ပါတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုရဲ႕ သက္တမ္းက လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ သက္တမ္းထက္ကို ပိုၿပီး ရႇည္လို႕ရတယ္၊ ရႇည္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕အဖြဲ႕အစည္းက တစ္သက္လံုးလုပ္ရမယ့္အလုပ္၊ အက်ဳိးစီးပြားရရႇိဖို႕အတြက္ ေရရႇည္ခံမယ့္ အလုပ္ျဖစ္တာေၾကာင့္ စလုပ္ကတည္းက Ethics ရႇိရႇိနဲ့ ေဆာင္ရြက္ေစခ်င္ပါတယ္။