အရံႈးအျမတ္ေျပာဖုိ႔ ေစာေနေသးသည့္ အငႇားယာဥ္၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ား
ကမၻာ့စီးပြားေရးပံုစံကိုေျပာင္းလဲေစခဲ့တဲ့ အဓိကအေၾကာင္းအရာကေတာ့ နည္းပညာတိုးတက္လြန္မႈပါပဲ။ နည္းပညာေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲျဖစ္ေပၚလာတဲ့ စီးပြားေရးပံုစံေတြထဲမႇာ ထင္ရႇားတာေတြကေတာ့ Airbnb လုိ ဟိုတယ္လုပ္ငန္းေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္လာေနတဲ့ အင္တာနက္သံုး အိမ္ခန္းအငႇား၀န္ေဆာင္မႈနဲ႔ ေန႔စဥ္ဘ၀ထဲက သယ္ယူပုိ႔ေဆာင္ေရး၀န္ေဆာင္မႈေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္လာေနတဲ့ အင္တာနက္သံုး အငႇားယာဥ္၀န္ေဆာင္မႈေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းေတြထဲမႇာမႇ ႏုိင္ငံတကာမႇာ လက္တေလာ လႈပ္လႈပ္ခတ္ခတ္ျဖစ္ေနတဲ့ အငႇားယာဥ္၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းေတြအေၾကာင္းကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆုိေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
ကမၻာေပၚမႇာရႇိတဲ့ ၿမိဳ႕ေပါင္း ၅၇၄ ၿမိဳ႕က ၅၅ သန္းေသာ လူေတြဟာ Uber Taxi Service ကို လစဥ္အသုံးျပဳေနၾကပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏႇစ္မႇာ Uber ရဲ႕ Underlying Sales က ေဒၚလာေလးဘီလီယံ ရႇိခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏႇစ္မႇာ Underlying pretax က ေဒၚလာသံုးဘီလီယံကေန ၃.၅ ဘီလီယံဆုံး႐ံႈးခဲ့ၿပီး အနီးဆုံး ၃ လပတ္ကာလမႇာေတာ့ ေဒၚလာရႇစ္ရာမီလီယံနီးပါး ဆုံး႐ႈံးခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏႇစ္မႇာ ေဒၚလာတစ္ဘီလီယံကေန ႏႇစ္ဘီလီယံၾကား လိုေငြျပမႈဟာ Uber အေနနဲ႔ အငႇားယာဥ္ေမာင္းေတြနဲ႔ ခရီးသည္ေတြ Uber ကို ေရြးခ်ယ္အသုံးျပဳေအာင္ဆြဲေဆာင္ဖို႔ ေထာက္ပံ့ေၾကးေငြေတြ၊ ေလွ်ာ့ေစ်းေတြ ေပးခဲ့တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အျခားကုန္က်စရိတ္ေတြနဲ႔ ေမာင္းသူမဲ့ကားေတြ တည္ေထာင္ဖို႔အတြက္ကိုေတာ့ အနည္းဆုံး ေဒၚလာ တစ္ဘီလီယံေလာက္ သုံးစြဲခဲ့ပါတယ္။
၂၀၂၆ ေရာက္တဲ့အခါ Uber ရဲ႕ Sales ဟာ ဆယ္ဆအထိ ျမင့္တက္လာလိမ့္မယ္လုိ႔ ခန္႔မႇန္းရပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ Operating Margins ကလည္း လက္ရႇိ အႏုတ္ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရႇိရာကေန ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ျမင့္တက္သြားႏိုင္ေျခရႇိပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏႇစ္တုန္းက Uber ရဲ႕ ၿပိဳင္ဘက္ေတြျဖစ္တဲ့ အေမရိကားက Lyft နဲ႔ အေရႇ႕ေတာင္အာရႇက Grab တို႔လို ၿပိဳင္ဘက္ေတြဟာ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ မတည္ေငြ ေဒၚလာ ၁၁ ဘီလီယံေလာက္ ျမင့္တက္ခဲ့ပါတယ္။ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈေတြက ေစ်းကြက္ေ၀စုရရႇိဖို႔ ၿပိဳင္ဘက္ကုမၸဏီေတြ အၿပိဳင္အဆိုင္ ေစ်းေလွ်ာ့ေရာင္းခ်မႈကို ပုိၿပီးျဖစ္ေပၚေစတုန္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
သန္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ကုန္က်ခံခဲ့ေပမယ့္ ေငြေၾကးေတာင့္တင္းၿပီး ပါးနပ္တဲ့ ျပည္တြင္းၿပိဳင္ဘက္ေတြေၾကာင့္ ႐ုရႇားနဲ႔တ႐ုတ္မႇာ Uber က ေနာက္ဆုတ္သြားၿပီးတဲ့ေနာက္မႇာ ဒီရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံမႈေပၚထြက္လာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အေရႇ႕ေတာင္အာရႇႏုိင္ငံေတြမႇာေတာ့ Uber က Grab အျပင္ အင္ဒိုနီးရႇားႏိုင္ငံက သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးဆိုင္ရာ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္း GoJek နဲ႔ပါ ယႇဥ္ၿပိဳင္ေနရပါတယ္။
Softbank က Uber ရဲ႕ ၿပိဳင္ဘက္ကုမၸဏီေတြမႇာ ပထမဆံုးရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံသူ ျဖစ္ပါတယ္။ Grab နဲ႔ အိႏၵိယႏိုင္ငံက Ola မႇာ ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံမႈမတိုင္ခင္က Didi မႇာ ပထမဆုံး ေဒၚလာသန္းငါးေထာင္ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံခဲ့ပါတယ္။ အာရႇမႇာရႇိတဲ့ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးကုမၸဏီႀကီးေတြက Uber နဲ႔ၿပိဳင္ဖို႔ အသင့္ျပင္ေနၾကပါတယ္။ Uber က အေမရိကနဲ႔ ဥေရာပကို ေဖာက္ထြက္ၿပီးေတာ့ တိုးတက္မႈကို ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္မယ္ဆိုရင္ အင္တာနက္စီးပြားေရးဖြံ႕ ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ အလားအလာရႇိတဲ့ အေရႇ႕ေတာင္အာရႇက သူ႕အတြက္အေရးပါၿပီး က်ယ္ျပန္႔တဲ့ေစ်းကြက္ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
လက္တေလာမႇာ Uber က သူ႕ရဲ႕ CEO Travis Kalanick အပါအ၀င္ ရာထူးႀကီးပုဂၢိဳလ္ေတြ ႏုတ္ထြက္သြားမႈနဲ႔ က်ားမခြဲျခားဆက္ဆံမႈအစရႇိတဲ့ ျပႆနာတသီႀကီးနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမႇာ ရင္ဆိုင္ေနရပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ရႇယ္ယာရႇင္ေတြနဲ႔ သူ႕ဆီမႇာ ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံထားတဲ့ကုမၸဏီ Benchmark ရဲ႕ ဒါ႐ုိက္တာေတြက သူတို႔ရဲ႕ရႇယ္ယာအခ်ဳိ႕ကို Softbank နဲ႔ အျခားအလားအလာရႇိတဲ့ ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံသူေတြကို ေရာင္းခ်ေနေၾကာင္းသိရပါတယ္။
စင္ကာပူႏိုင္ငံမႇာ ဌာနခ်ဳပ္တည္ရႇိၿပီး ႏိုင္ငံေပါင္းခုနစ္ႏိုင္ငံမႇာ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ေနတဲ့ တကၠစီ၀န္ေဆာင္မႈေပးေနတဲ့ Grab ကုမၸဏီက Uber နဲ႔အၿပိဳင္ ေစ်းကြက္မႇာ ေနရာယူႏိုင္ဖို႔ ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံေငြကို ၂.၅ ဘီလီယံေဒၚလာအထိ တိုးျမႇင့္ထားပါတယ္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံရဲ႕ နည္းပညာကုမၸဏီႀကီး Softbank နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမႇာ Uber ရဲ႕ လုပ္ငန္းကို၀ယ္ယူလိုက္တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက တကၠစီ၀န္ေဆာင္မႈေပးတဲ့ကုမၸဏီႀကီး Didi Chuxing တို႔က အဆိုပါ ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံမႈမႇာ အမ်ားဆံုး (၂ ဘီလီယံ) ထည့္၀င္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက လက္ရႇိအခ်ိန္အထိ အေရႇ႕ေတာင္အာရႇမႇာ Startup ကုမၸဏီတစ္ခုအတြက္ ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံေငြထည့္၀င္ၾကတဲ့အထဲမႇာ အမ်ားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။
မေလးရႇားကေန ထိုင္းအထိ ေစ်းကြက္ထဲမႇာ Uber နဲ႔အၿပိဳင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ Didi နဲ႔ Grab တို႔ရဲ႕ မဟာမိတ္အျဖစ္ကို ဒီရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံမႈက ခိုင္မာေစပါတယ္။ အေရႇ႕ေတာင္အာရႇမႇာ ေဒၚလာသန္းေျခာက္ေထာင္တန္ဖိုးရႇိတဲ့ Startup ကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္လာဖို႔ Grab က ေဒၚလာသန္း ငါးရာရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံမႈကို ေမွ်ာ္လင့္ေနေၾကာင္းလည္း ေျပာထားပါတယ္။
Uber က တ႐ုတ္နဲ႔ ႐ုရႇားကေန ဆုတ္ခြာခဲ့တာ ၁ ႏႇစ္နီး ပါးရႇိေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုဆိုရင္ Uber ရဲ႕ ၿပိဳင္ဘက္ Grab က အေရႇ႕ေတာင္အာရႇမႇာ ကိုယ္ပိုင္ယာဥ္ေမာင္းသူေတြအတြက္ ေစ်းကြက္မွ်ေ၀မႈ ၇၁ ရာခိုင္ႏႈန္း ရႇိေနၿပီလို႔ ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာထားပါတယ္။ လက္ရႇိအခ်ိန္အထိ Uber ေရာ Grab ေရာက အျမတ္အစြန္းမရရႇိၾကပါဘူး။ အငႇားယာဥ္၀န္ေဆာင္မႈ Application ေတြရဲ႕ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈမႇာ ဘယ္သူက ေငြဘယ္ေလာက္အသုံးျပဳႏိုင္တယ္ဆိုတာက အဓိကက်ေနပါတယ္။
ဒီႏႇစ္အစပိုင္းကတည္းက Uber နဲ႔ Grab က သူတို႔ရဲ႕ Application ေတြဆီကို လူေတြျပန္လႇည့္လာေအာင္ အဆံုးမရႇိတဲ့ ေစ်းေလွ်ာ့မႈေတြနဲ႔ အစြမ္းကုန္၀န္ေဆာင္မႈေပးၿပီး ဆြဲေဆာင္ေနၾကပါတယ္။ ဒါကိုလုပ္ငန္းႀကီးေငြရႇင္ေၾကးရႇင္ေတြကေန တကၠစီစီးတဲ့ ခရီးသည္ေတြဆီသို႔ ခ်မ္းသာႂကြယ္၀မႈကို လက္လႊဲေပးမႈႀကီးလို႔ ေခၚလို႔ရပါတယ္။ တစ္ဖက္မႇာလည္း Uber က ေမာင္းသူမဲ့အငႇားယာဥ္၀န္ေဆာင္မႈကို စတင္ေနတဲ့ကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္လာေနပါတယ္။
Apple ကုမၸဏီမႇာ အေမရိကန္ ေဒၚလာတစ္ဘီလီယံရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံမႈနဲ႔အတူ မႏႇစ္ကဇြန္လအတြင္း ႏိုင္ငံတကာကုမၸဏီမ်ားအတြင္း ရင္းႏႇီးျမႇဳပ္ႏႇံေငြပမာဏ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၇.၃ ဘီလီယံကို Didi က အဆုံးသတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါက ေဆာ္ဒီအာေရဗီးယားရဲ႕ Public Investment Fund က Uber စုေဆာင္းရရႇိခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃.၅ ဘီလီယံထက္ ပိုမ်ားခဲ့ပါတယ္။
မႏႇစ္က ၾသဂုတ္လမႇာေတာ့ Uber က တ႐ုတ္ေစ်းကြက္ကေန ထြက္သြားခဲ့ရေပမဲ့ ဒီျဖစ္ရပ္ကေန သင္ခန္းစာေတြအမ်ားႀကီးရၿပီး အသံုး၀င္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ အမ်ားႀကီးရရႇိခဲ့ပါတယ္။ Uber ရဲ႕ ထြက္ခြာရမႈက တ႐ုတ္အစိုးရအေနနဲ႔ အစိုးရပိုင္တကၠစီကုမၸဏီေတြကို နစ္နာေစတဲ့၊ မမွ်တတဲ့ ယာဥ္စီးခႏႈန္းထားေတြအေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္မႈအပါအ၀င္ စည္းမ်ဥ္းအသစ္ေတြခ်မႇတ္မႈနဲ႔ တိုက္ဆုိင္သြားခဲ့တာလည္းျဖစ္ပါတယ္။
Didi က ၎ရဲ႕ယာဥ္စီးခေလွ်ာ့ခ်မႈကို ရပ္လိုက္တဲ့အခါ ခ်က္ခ်င္းပဲ တကၠစီခရီးသည္အေရအတြက္က ေလ်ာ့က်ခဲ့ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ဒီသံုးစြဲသူခရီးသည္ေတြက ယာဥ္စီးခႏႈန္းသက္သာတာကိုပဲ ၾကည့္ပါတယ္။ သူတို႔တကၠစီတံဆိပ္ေတြကို အစြဲအလမ္းမထားၾကပါဘူး။
ေစ်းကြက္ကို တစ္ဦးတည္းပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရဖို႔ ယႇဥ္ၿပိဳင္ရင္း ဆံုး႐ႈံးလိုက္ရတာေတြကို ျပန္လည္ကာမိေစႏုိင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကို Uber နဲ႔ Grab တို႔က မတူညီတဲ့ ခ်ဥ္းကပ္မႈေတြနဲ႔ ရႇာေဖြလုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ Uber အတြက္ ေအာင္ျမင္မႈက ေမာင္းသူမဲ့နည္းပညာမႇာ တိုးတက္မႈရႇိတဲ့အေပၚမႇာ မူတည္ေနႏိုင္ပါတယ္။ ဒါက တကၠစီေမာင္းသူေတြအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ကို ဖယ္ရႇားႏိုင္လိမ့္မယ္လို့ ယံုၾကည္ထားပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏႇစ္မႇာ ေမာင္းသူမဲ့ကားပ႐ိုဂရမ္တစ္ခုကို Uber က စတင္ခဲ့ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေမာင္းသူမဲ့ကားေတြက ရင္းႏႇီးေငြ အေျမာက္အျမားလိုအပ္ခ်က္ကို ေလ်ာ့နည္းေစမလားဆိုတာက ေစာင့္ၾကည့္ရမႇာ ျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ဖက္မႇာေတာ့ ယူဆရတဲ့ Grab ရဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္ပံုနည္းလမ္းက ၎ရဲ႕လုပ္ငန္းအတြက္ ေငြေပးေခ်ရာမႇာ အေထာက္အကူျပဳဖို႔ ေငြ၀င္ေစမယ့္ အြန္လိုင္းေငြေပးေခ်မႈလုပ္ငန္းကို တည္ေထာင္ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက အင္ဒိုနီးရႇားႏိုင္ငံအေျခစိုက္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး၊ Logistics နဲ႔ ေငြေပးေခ်မႈပိုင္းအတြက္ Startup ကုမၸဏီျဖစ္တဲ့ ၿပိဳင္ဘက္ GoJek ရဲ႕ စံနမူနာကို ယူထားတာပါ။ GoJek က ၎ရဲ႕တကၠစီ Booking လုပ္ဖို႔ အသံုးျပဳရတဲ့ Application နဲ႔ပဲ ဘဏ္အေကာင့္မရႇိတဲ့ ခရီးသည္ေတြကို ႐ုပ္ရႇင္လက္မႇတ္ေတြ၊ အႏႇိပ္သည္ေတြနဲ႔ Appointment ရဖို႔ ႀကိဳတင္ Booking လုပ္ႏိုင္ေအာင္ အကူအညီေပးေနတာျဖစ္ပါတယ္။
တကၠစီစီးဖို႔ႀကိဳးစားေနတဲ့ လမ္းသြားလမ္းလာေတြရဲ႕ အျမင္အရဆိုရင္ သူတို႔အတြက္က Uber နဲ႔ Grab တို႔ရဲ႕ ယာဥ္စီးခႏႈန္းထားအၿပိဳင္အဆိုင္ေတြ မၿပီးဆံုးသေရြ႕ေကာင္းမြန္တဲ့ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုကိုပိုင္ဆိုင္ေနမႇာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီကုမၸဏီႏႇစ္ခုထဲက တစ္ခုခုက ခိုင္မာတဲ့ပံုစံကို သက္ေသမျပမခ်င္း ဘယ္ကုမၸဏီက တကယ့္ေအာင္ႏိုင္သူျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ရႇင္းရႇင္းလင္းလင္းေျပာဖို႔ ခက္ပါတယ္။
Ref : BKK Post, The Economist
အယ္ဒီတာအဖြဲ႕
