စိတ္အပန္းေျဖႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေကာင္းမ်ား
ဖိစီးမႈ (Stress) ဟာ ဘ၀ရဲ႕အမႇန္တရားတစ္ခုျဖစ္လို႔ ေရႇာင္လႊဲလို႔မရႏိုင္ပါဘူး။ စိတ္အပန္းေျဖမႈနည္းလမ္းေတြကို ေလ့လာသင္ယူျခင္းကသာ ဖိစီးမႈရဲ႕အားယုတ္ေစတဲ့ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြကေန အေကာင္းဆံုးကာကြယ္ေပးႏိုင္မႇာပါ။ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕(WHO) ရဲ႕ ဖြင့္ဆိုခ်က္အရ ဖိစီးမႈဆုိတာဟာ 'လူေတြအဖို႔ သူတို႔အသိ၊ စြမ္းရည္နဲ႔မညီတဲ့၊ သူတို႔ ကိုင္တြယ္ေျဖရႇင္းႏိုင္စြမ္းကို စိန္ေခၚတဲ့ေတာင္းဆိုမႈေတြ၊ ဖိအားေတြႀကံဳတဲ့အခါ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္စရာရႇိတဲ့ တံု႔ျပန္ခ်က္' လို႔ ဆိုပါတယ္။
စိတ္အပန္းေျဖဖို႔ နည္းလမ္းအသြယ္သြယ္ . . .
ဖိစီးမႈဟာ အေၾကာင္းကိစၥအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္ၿပီး အေၾကာင္းကိစၥအလိုက္ ခံစားရမႈအဆင့္ ကြာျခားႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလိုပါပဲ။ အပန္းေျဖႏုိင္မယ့္နည္းလမ္းေတြကလည္း နည္းလမ္းအလိုက္ ေပးစြမ္းႏုိင္တဲ့ အပန္းေျပႏုိင္မႈအဆင့္ ကြာျခားပါတယ္။
မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္ႏႇစ္ေယာက္နဲ႔အတူ လက္ဖက္ရည္ျပင္ဆင္ေဖ်ာ္စပ္ေသာက္ၾကည့္ပါ။ လက္ဖက္ရည္ထဲမႇာ ကတုန္ကယင္ျဖစ္ေစတဲ့ ကဖိန္းဓာတ္ပါ၀င္ေပမယ့္ သင့္ပူပန္မႈေသာကေတြကို ဆြေပးမယ့္အစား တည္ၿငိမ္ေစမႇာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဖိစီးမႈခံစားရစဥ္အခ်ိန္ေတြမႇာ လက္ဖက္ရည္ျပင္ဆင္ေသာက္သံုးတဲ့ဓေလ့ဟာ က်င့္သားရဓေလ့ျဖစ္လာပါၿပီ။ တည္ၿငိမ္ေစတဲ့ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈဟာ လက္ဖက္ရဲ႕ ဓာတုေဗဒေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ဆိုရႇယ္႐ႈေထာင့္ေတြ ပါ၀င္ေနတဲ့ မိတ္ေဆြေတြနဲ႔အတူ လက္ဖက္ရည္ ျပင္ဆင္ေသာက္သံုးၿပီး စကားစျမည္ ေျပာဆိုတာေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ေတာ္ တကၠသိုလ္က သုေတသနပညာရႇင္ေတြက ယံုၾကည္ၾကတယ္။
Essen University ကျပဳလုပ္တဲ့ သုေတသနအရ သဘာ၀အတိုင္း အျပင္ထြက္ၿပီး က်န္းမာေရး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာက စိတ္ၾကည္လင္ေစၿပီး မိမိကုိယ္မိမိ ေက်နပ္မႈရေစတဲ့ အက်ဳိးေက်းဇူးရႇိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ လမ္းေလွ်ာက္၊ ရြရြေျပး၊ စက္ဘီးစီး၊ ေလႇစီး၊ ျမင္းစီး၊ ဥယ်ာဥ္ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္တာနဲ႔ ပင္လယ္၊ ေရကန္၊ ျမစ္ေတြထဲမႇာ ေရကူးတာေတြဟာ စိတ္ဓာတ္အင္အားတက္ႂကြေစတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြထဲက ေရြးခ်ယ္သင့္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေလ့က်င့္ခန္းေတြက သင့္ရဲ႕ဖိစီးမႈကို တြန္းလႇန္တုိက္ဖ်က္ေပး႐ံုမက ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က်န္းမာႀကံ႕ခိုင္ေရးကိုပါ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။
စိတ္အပန္းေျဖေနစဥ္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့တံု႔ျပန္မႈမ်ား . . .
– ဦးေႏႇာက္တည္ၿငိမ္သြားရင္ ဦးေႏႇာက္လိႈင္းပံုစံေတြ ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။ အျပဳသေဘာ ကိုယ္စိတ္ခ်မ္းသာမႈ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။
– ဖိႏႇိပ္ထားတဲ့အစာေျခစနစ္ကို ႏိႈးဆြေပးၿပီး တံေတြးထုတ္လုပ္မႈကို တိုးလာေစပါတယ္။
– ႏႇလံုးခုန္ႏႈန္း က်သြားၿပီး ေသြးဖိအားလည္း က်ဆင္းသြားပါတယ္။
– အစာအိမ္ရဲ႕ အစာေျခစနစ္ကေန အေ၀းကိုေရာက္သြားတဲ့ေသြးေတြ ပံုမႇန္ျပန္ျဖစ္သြားပါတယ္။
– ေသြးစီးဆင္းမႈ ပံုမႇန္ျပန္ျဖစ္ရာကေနတစ္ဆင့္ ႂကြက္သားတင္းအား ေပ်ာ့ဆင္းကာ အေရျပားအပူခ်ိန္ တက္လာပါတယ္။
ဖိစီးမႈရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ပိုင္းဆိုင္ရာလကၡဏာမ်ား . . .
ဖိစီးမႈဟာ ခႏၶာကိုယ္ပိုင္းဆိုင္ရာ မအီမသာျဖစ္မႈအမ်ဳိးမ်ဳိးရဲ႕ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္ပါတယ္။ ျပင္းထန္တဲ့ဖိစီးမႈ၊ နာတာရႇည္ဖိစီးမႈတို႔နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ေ၀ဒနာလကၡဏာေတြကေတာ့ . . . . .
– ေခါင္းကိုက္ျခင္း
– သြားႀကိတ္ျခင္း
– အံႀကိတ္ျခင္း
– ပခံုး၊ လည္ပင္းနဲ႔ ေက်ာကိုက္ျခင္း
– ခံတြင္းေျခာက္ျခင္း၊ မ်ဳိခ်ရန္အခက္အခဲရႇိျခင္း
– အစာမေၾကျခင္း
– ပ်ဳိ႕ခ်င္အန္ခ်င္ျခင္း
– ၀မ္းေလွ်ာျခင္း၊ ဒါမႇမဟုတ္ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း
– အိပ္မေပ်ာ္ျခင္း
– အသက္ရႇဴမ၀ျဖစ္ျခင္း
– ႏႇလံုးတုန္ျခင္း၊ ေသြးခုန္ခ်က္ျမန္ျခင္း
– လက္နဲ႔ေျခေအးစက္၊ ဒါမႇမဟုတ္ ေခြၽးျပန္ျခင္း
– အေရျပားျပႆနာမ်ား (၀က္ၿခံ၊ ႏႇင္းခူနာ၊ ဆာ႐ိုင္ ယာဆစ္အေရျပားေရာဂါ)
စိတ္ပူစရာကို အစားထိုး . . .
– အလုပ္၊ ဒါမႇမဟုတ္ မိသားစုျပႆနာေတြကို စိုးရိမ္ပူပန္ေနမယ့္အစား ေရကူး၊ စက္ဘီးစီး၊ ဒါမႇမဟုတ္ သြက္သြက္လက္လက္ လမ္းေလွ်ာက္တာတို႔နဲ႔ အစားထိုးပါ။
– တစ္ေန႔တာပင္ပန္းခဲ့လို႔ ညစာကုိ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ ခ်က္ေနမယ့္အစား ဆိုင္ကေန ၾကက္ကင္နဲ႔အသုပ္တို႔လို လြယ္လြယ္ကူကူ စားႏုိင္တာေတြ ၀ယ္ယူသံုးေဆာင္ပါ။
– ေန႔စဥ္ဘ၀ျပႆနာေတြကို ေသာကေရာက္ေနမယ့္အစား အသက္ျပင္းျပင္းရႇဴၿပီး ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။
– သင္အႀကိဳက္ေတြ႕တဲ့သီခ်င္းကို နားဆင္ၿပီး ေငြေရးေၾကးေရးေသာကေတြကေန အနားေပးပါ။
တစ္ကမၻာလံုးမႇ ဖိစီးမႈတုိက္ဖ်က္ေရးနည္းလမ္းမ်ား . . .
ဖိစီးမႈဆိုတာ လူတုိင္းနဲ႔သက္ဆိုင္လုိ႔ ႏိုင္ငံအသီးသီး၊ ယဥ္ေက်းမႈအသီးသီးမႇာ ဖိစီးမႈေျဖေဆးအသီးသီး ရႇိၾကပါတယ္။ နည္းလမ္းတခ်ဳိ႕ဟာ စိတ္တည္ၿငိမ္မႈေပးတဲ့၊ ကာလရႇည္ၾကာလႇၿပီျဖစ္တဲ့ ႐ိုးရာအစဥ္အလာေတြ ျဖစ္ၿပီး တခ်ဳိ႕နည္းလမ္းေတြကေတာ့ ေပ်ာ္ရႊင္လႈပ္ရႇားတက္ႂကြစရာ နည္းလမ္းသစ္ေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ နည္းလမ္းအားလံုးကေတာ့ ဖိစီးမႈေျဖေလွ်ာ့၊ အားအင္ျပန္လည္ျပည့္ၿဖိဳးကာ ကိုယ္အားစိတ္အား ခ်ဳံးခ်ဳံးက်တာကို ႏႇိမ္နင္းဖို႔ ရည္ရြယ္ပါတယ္။
ေရႇး႐ိုးနည္းလမ္းေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက ဇင္ေက်ာက္ပံုဥယ်ာဥ္ (Zen Gardens) ေတြဟာ စိတ္တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈေပးတဲ့ေနရာေတြျဖစ္ၾကၿပီး အာ႐ံုျပဳဆင္ျခင္တာကို အားေပးဖို႔ဖန္တီးထားတယ္။ အိႏၵိယက Kirtan ကေတာ့ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အတံု႔အလႇည့္ရြတ္ဆိုမႈပါပဲ။ ဒါေတြနဲ႔ျခားနားတဲ့ နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံက တီထြင္တဲ့ Zorbing က ထြင္းေဖာက္ျမင္ႏိုင္တဲ့ ေဘာလံုးအတြင္း သင္၀င္ေနၿပီး ဟိုလႇိမ့္ဒီလႇိမ့္စြန္႔စား လႈပ္ရႇားကစားရတာျဖစ္ပါတယ္။
သတိရႇိမႈ ေလ့က်င့္ပါ . . .
တဒဂၤမႇာ ေနထိုင္ျခင္းဆိုတာ လက္ရႇိအခုိက္အတန္႔ကို သိသိမႇတ္မႇတ္ရႇိၿပီး ဘ၀ကိုေနထိုင္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽႏ္ုပ္တို႔ကို ေသာကအမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတာက အတိတ္အေၾကာင္း တသသျဖစ္ေနတဲ့အေတြးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သင္ကအတိတ္ကို မေျပာင္းလဲႏိုင္သလို အနာဂတ္အေပၚ ခ်က္ခ်င္း အက်ဳိးသက္ေရာက္မယ့္ လုပ္စရာေတြလည္း မရႇိေလာက္ပါဘူး။ ဒီအေတြးပံုစံကို စြန္႔လႊတ္မႇသာ စိုးရိမ္ေသာကေတြက ကင္းေ၀းႏိုင္ပါတယ္။ နည္းလမ္းကေတာ့ လြယ္လည္းလြယ္၊ အျပင္သင္တန္း၊ ဒါမႇမဟုတ္ အြန္လိုင္းမႇာ သင္တန္းတက္လုိ႔ ရပါတယ္။ လိုအပ္တာက စိတ္ကိုဖြင့္ထားဖို႔နဲ႔ လတ္တေလာသင့္၀န္းက်င္မႇာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာအားလံုးကို ေလးေလးနက္နက္သိရႇိႏုိင္ေအာင္ သင္ယူရပါမယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ တစ္ရက္မႇာ မိနစ္ ၃၀ ခန္႔ သတိရႇိမႈ တရားဆင္ျခင္ျခင္း(Mindfulness Meditation)ကို မႇန္မႇန္ေလ့က်င့္မယ္ဆိုရင္ ဖိစီးမႈအဆင့္ေတြ က်ဆင္းႏိုင္ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရႇိထားၿပီးျဖစ္ပါတယ္။
ကေနဒါမွ ေရခဲျပင္အတြင္း ေရကူးျခင္း
႐ိုေမးနီးယားမွ ရႊံနဲ႔ ေရခ်ိဳးျခင္း (Mud Bath)
ဖိစီးမႈသက္သာေရးနည္းလမ္းမ်ား . . .
သင္ ဖိစီးမႈခံစားေနရျခင္းမရႇိဘူးဆိုရင္ေတာင္ အနည္းဆံုး ေအာက္မႇာေဖာ္ျပထားတဲ့ နည္းလမ္းေတြထဲက တစ္ခုကို ေန႔စဥ္ျပဳလုပ္ပါ။
– သင့္လက္တြဲေဖာ္ကို ေပြ႕ဖက္ပါ။
– သဘာ၀တရားနဲ႔ အနီးစပ္ဆံုးေနၿပီး အခ်ိန္ကုန္ဆံုးပါ။
– တစ္နာရီၾကာ ႏႇိပ္နယ္ခံပါ။
– ဂီတနားဆင္ပါ။
– ေဆးေရာင္ျခယ္ပါ။
– ဥယ်ာဥ္ကို ျပဳစုစိုက္ပ်ဳိးပါ။
– မိတ္ေဆြေကာင္းတစ္ဦးနဲ႔ စကားေျပာပါ။
– အခ်စ္ေတာ္တိရစၧာန္နဲ႔ကစားပါ။
– ရယ္ေမာရတဲ့႐ုပ္ရႇင္တစ္ကားၾကည့္ပါ။
– တရားထုိင္ပါ။
ခင္ေအာင္ (အဂၤလိပ္စာ)
