Non – Place ပထ၀ီသစ္

ျမဴးးဇစ္၊ ဖက္ရႇင္ႏႇင္႕ မီဒီယာတြဲမိ

တကၠႏိုလိုဂ်ီမ်ား လြန္ကဲစြာဖြံ႕ၿဖိဳးလာျခင္းေၾကာင့္လည္း ေကာင္း၊ ဂလိုဘယ္လုိက္ေဇးရႇင္းက အရႇိန္ျပင္းထန္လာျခင္း ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ လူထုအဖြဲ႕အစည္းသည္ စားသံုးျခင္း ကို လြန္လြန္ကဲကဲ အာ႐ံုစူးစိုက္ေသာလူ့အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ လာျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္မ်ား ေခတ္မီလာျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ အင္တာနက္၀က္ဘ္ ဆုိက္ စသည့္မီဒီယာမ်ဳိးစံုထြန္းကားလာလြန္းေသာေၾကာင့္လည္းေကာင္း Eclectism ဆိုေသာ လကၡဏာႀကီးတစ္ရပ္ ေပၚလာရၿပီ။

Eclectism ဆိုသည္မႇာ တစ္ေၾကာင္းသြားမဟုတ္ ဘဲ ႏႇံ့ႏႇံ့စပ္စပ္ က်ယ္က်ယ္ျပန့္ျပန့္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ျခင္းဟု အနက္ထြက္ပါသည္။ ေရြးခ်ယ္စရာမ်ား အလြန္ေပါမ်ားလာ ျခင္းျဖစ္၍ ဤအေပၚအေျခစိုက္ရေသာယဥ္ေက်းမႈကို Culture & Choice  ႀကိဳက္ရာေရြးခ်ယ္ႏိုင္ေသာယဥ္ေက်းမႈဟု ေခၚလုိက္ၾကသည္။ ႀကိဳက္ရာေရြးခ်ယ္ႏိုင္သျဖင့္ တစ္ပံုစံတည္းတူသည့္ယဥ္ေက်းမႈ Culture of Enforced Sameness သည္ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ဟု သံုးသပ္ၾကသည္။

ေရြးခ်ယ္စရာေတြမ်ဳိးစံုေပါမ်ားသည္ဆိုသည္မႇာ လူအခ်င္းခ်င္းဆက္ဆံတံု့ျပန္မႈတုိ့၌လည္းေကာင္း၊ အယူ အဆခ်င္း ဆက္ဆံမႈတုိ့၌လည္းေကာင္း၊ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံ ေရးဆက္ဆံမႈတုိ့၌လည္းေကာင္း ႐ႈပ္ေထြးလာသည့္သေဘာကိုလည္း ñႊန္းသည္။ Complicated Interaction  ဟု ေခၚ သည္။ ေရႇးဦးပထမ ေလာကအလံုးစံုႏႇင့္ သက္ဆုိင္သည္ဆို ေသာ ယူနီဗာဆယ္ဖက္တာ (Universal Factors) တို့ႏႇင့္ ေဒသအလုိက္သာဆုိင္သည္ဆိုေသာ ဖက္တာ (Regional Factors) တို့ၾကား ဆက္စပ္မႈ႐ႈပ္ေထြးသြားသည္။

တစ္ဖက္၌ ျမဴးဇစ္၊ ဖက္ရႇင္ စသည့္ အရာတို့ သည္ ဂလိုဘယ္ေစ်းကြက္ျဖစ္လာၿပီး ထိုေစ်းကြက္ထဲ လြန္ကဲစြာတိုးခ်ဲ႕ၾကသည္။ ဤသို့တုိးခ်ဲ႕ၾကရာ နယ္နိမိတ္တို့ ကို အတင္းျဖတ္ေက်ာ္ပစ္ေသာမီဒီယာတိုးတက္မႈႏႇင့္ ဆက္ သြယ္ေရးစနစ္ ေခတ္မီတိုးတက္မႈတို့ႏႇင့္အတူ လက္တြဲပူး ေပါင္းရန္အတြက္လည္း ျမဴးဇစ္ႏႇင့္ဖက္ရႇင္တို့သည္ မီဒီယာ ႏႇင့္ဆက္သြယ္ေရးစနစ္တို့ႏႇင့္ ေစ်းကြက္ထဲတြင္ တြဲမိသြားၾက သည္။

ပထ၀ီသစ္

သို့ရာတြင္ တစ္ဖက္၌ ေဒသဆုိင္ရာရသခံစားမႈႏႇင့္ ျပႆနာ အလုိက္ သီးျခားခံစားမႈ (Regional Sensitivity) က ျမင့္တက္လာသည္။ ထို့ေၾကာင့္ ျမဴးဇစ္၊ ဖက္ရႇင္ စသည့္ အရာတို့က နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ေသာမီဒီယာႏႇင့္ ဆက္သြယ္ ေရးစနစ္တို့ႏႇင့္ လက္တြဲကာ ေစ်းကြက္ခ်ဲ႕ထြင္လာမႈႏႇင့္ ေဒသရသခံစားမႈတို့ၾကား ထင္ထင္ရႇားရႇား ၀ိေရာဓိျဖစ္ လာေတာ့သည္။ ဤ၀ိေရာဓိသည္ ျခားနားမႈႏႇင့္ ဆင္တူ မႇားမႈၾကား ဒိုင္းနမစ္တင္းမာမႈ (Dynamic Tension Between Difference and Sameness) အျဖစ္ ေပၚလြင္လာ ႏိုင္သည္။

ဤဒိုင္းနမစ္တင္းမာမႈက ယဥ္ေက်းမႈ႐ႈခင္းကို အသို့ျမင္ေစႏိုင္သနည္း။ ယဥ္ေက်းမႈ႐ႈခင္း၌ အေျပာင္းအလဲ မရႇိ။ တစ္ပံုစံတည္းတူသည္။ အလံုးစံုတန္ဖိုးရႇိသည္ဟူ၍ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ တက္တက္ႂကြႂကြ အားမာန္အျပည့္ရႇိျခင္း (Vitrant) ၊ အၿမဲစမ္းသပ္ေနျခင္း (Experimentation)၊ ျပတ္ေတာင္းျဖစ္ျခင္း (Discontinisity) စသည့္ဂုဏ္ပုဒ္တုိ့ ျဖင့္ ျပည့္လ်ံေနရေတာ့မည္။

ထိုအေျခအေန၌ ပထ၀ီအသစ္လည္း ေပၚသည္။ အလြန္ေခတ္မီလာေသာ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္၊ သယ္ယူပို့ ေဆာင္ေရးစနစ္၊ ကမၻာ့ၿဂိဳဟ္တုစနစ္၊ ေကဘဲလ္စနစ္၊ အင္ တာနက္စနစ္တုိ့ေၾကာင့္ ပထ၀ီသည္ ႐ုပ္ပိုင္းနယ္နိမိတ္ (Physical Boundaries) တို့အေပၚတြင္ အေျခခံမႈနည္းပါးသြားၿပီး သတင္းအခ်က္အလက္ (အင္ေဖာ္ေမးရႇင္း) ႏႇင့္ သေကၤတစီးဆင္းမႈ (Flow of Information and Signs) တုိ့အေပၚတြင္ ပိုၿပီး အေျခစိုက္လာသည္။ အင္ေဖာ္ေမးရႇင္း ႏႇင့္ သေကၤတစီးဆင္းမႈတို့အေပၚ အေျခစိုက္လာသျဖင့္ ပိုင္နက္နယ္ေျမလကၡဏာေလ်ာ့ပါးသြားမည္။ ယင္းကို Deterritorialization ဟု ေခၚသည္။ နယ္ေျမပိုင္နက္၏အေရးႀကီးမႈ ေလ်ာ့ပါးသြားလ်င္ ဇာတ္လမ္းအစုကို အကုန္ ေျပာျပႏုိင္သူတို့မႇာ ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ႏႇင့္ သဘာ၀နယ္နိမိတ္ တုိ့ျဖစ္ခ်င္မႇ ျဖစ္ေတာ့မည္။ ေရေရလည္လည္ ပိုေျပာျပႏိုင္ သူ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ႏုိင္သည္။

သေကၤတနယ္နိမိတ္ႏႇင္႕အေရာအေႏႇာ

သို့ျဖစ္ရာ နယ္နိမိတ္၏ အမႇတ္အသားအမ်ဳိးအစားအေဟာင္း တုိ့ျဖစ္ၾကကုန္ေသာ ႏိုင္ငံႏႇင့္ ယဥ္ေက်းမႈတုိ့ကို သေကၤတနယ္နိမိတ္ (Symbolic Boundaries) တုိ့ျဖင့္ မ်ေျခကိုက္ ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးရေတာ့မည္။ ေထေပးရမည္။ ဤအေျခ အေနက ñႊန္းေသာနယ္နိမိတ္တို့ ဆိုသည္မႇာ ဘာသာစကား ႏႇင့္ ယဥ္ေက်းမႈတုိ့ကို ရည္ñႊန္းသည္။ ဘာသာစကားႏႇင့္ ယဥ္ေက်းမႈတုိ့ကလည္း ေရႇးေဟာင္းကို မရည္ñႊန္း၊ ေခတ္ သစ္လူထုမီဒီယာ၊ ဂလိုဘယ္လိုက္ေစ်းကြက္၊ ကြန္ပ်ဴတာ ႏႇင့္ အျခားအရာတို့က အသံုးျပဳေနေသာဘာသာစကားႏႇင့္ ယဥ္ေက်းမႈတုိ့ျဖစ္ရမည္။

ဤသည္ကိုပင္ ပထ၀ီသစ္ဟု ေခၚသည္။ ဤပထ၀ီအသစ္ေၾကာင့္ပင္ ႏိုင္ငံႏႇင့္ပတ္သက္ေသာအိုင္ဒီ ယာတို့၌ အက်ပ္အတည္းေပၚသည္။ သို့ရာတြင္ တစ္ဖက္ ၌ မီဒီယာႏႇင့္ ၀က္ဘ္ဆိုက္တို့သည္ ေခတ္မီလာသည္ႏႇင့္ အမ် သူတို့အေနျဖင့္ စားသံုးသူတို့ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္မႈ (Consumer Choice) ကို အမ်ားဆံုးျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ ေပးရသည္။ ဤသို့ျပဳရင္း မီဒီယာတို့သည္ ေဒသအက်ဳိး၊ အထူးအက်ဳိးစီးပြားတို့ကိုလည္း ၾကည့္႐ႈေဆာင္ရြက္ေပးလာ ရသည္။

ေခတ္မီမီဒီယာႏႇင့္ ေခတ္မီေသာဆက္သြယ္ေရး စနစ္တို့သည္ ရသမ်ဳိးစံုကို မ်ားမ်ားေပးရသည္။ ဤသို့ မ်ားမ်ားေပးရင္း မ်ဳိးစပ္ေတြ မ်ဳိးကြဲေတြ (Mix and Match) ဖန္တီးေပးလာရသည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ ရသသန့္သန့္ ေရမေရာ စစ္စစ္တို့ကို ခံစားႏိုင္ရန္ အလြန္နည္းသြားၾကၿပီ။ တီဗီ၊ ဗီဒီယို၊ စီဒီ အစရႇိသည့္ အေခြေပါင္းစံုတုိ့ကလည္း အေရာ အေႏႇာတို့ကို ဖန္တီးေပးရသည္။ အေၾကာင္းမူ ယဥ္ေက်းမႈသည္ မ်ဳိးစံုေရာယႇက္ထားေပးေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ Cultural Diversity  က အေရာအေႏႇာ အတြဲအစပ္ တုိ့ကို ေမြးထုတ္ပါသည္။

ေနရာက ႐ႈခင္း၊ သမုိင္းက ပံုရိပ္

အေရာအေႏႇာအတြဲအစပ္သည္ပင္ Eclectism ပစၥည္းျဖစ္သည္။ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားခ်ဲယ္နယ္တို့သည္ ပ႐ိုဂရမ္ေပါင္းမ်ားစြာကို သန္းႏႇင့္ခ်ီရႇိေသာ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားစက္မ်ားဆီသို့ တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း လႊင့္သည္။ ဤု႐ုပ္ျမင္သံၾကားအစီအစဥ္ တို့ကို ျခားနားေသာနည္းလမ္းတို့ျဖင့္ ၾကည့္႐ႈၾကသည္။ ဤအျခင္းအရာအားလံုးကို ၿခံဳငံုၾကည့္လိုက္လ်င္ အစစ္ဟု ထင္ရေသာ ဂလိုဘယ္လူ့အသိုင္းအ၀ိုင္းႏႇင့္ အငယ္စား ျပႆနာတုိ့ကို ႐ႈပ္ေထြးစြာေပါင္းစပ္ထားေၾကာင္းကို ျမင္ ေတြ႕ရသည္။ Complex Combination & Global Virtual Communities and Small-scale Concerns  ဟုဆို သည္။

ေမာ္ဒန္သံုးသပ္မႈတုိ့၌ ေနရာ (Place) တို့ကိုသာ ၾကည့္သည္။ တုိးတက္မႈလကၡဏာအရပ္ရပ္ကို ေနရာတုိ့၏ အေနအထားျဖင့္ သံုးသပ္သည္။ ပို့စ္ေမာ္ဒန္မႏုႆေဗဒ ပညာရႇင္တုိ့ကမူ Non-places တို့ျဖင့္လည္း အကဲခတ္ၾကည့္ လာသည္။ တုိးတက္မႈဟူသည္ ေနရာတိုးတက္မႈသာ မဟုတ္။ ေနရာမဟုတ္ေသာကိစၥ (Non-places) တို့၌လည္း တုိးတက္မႈေတြရႇိသည္။ အဓိပၸာယ္မႇာ လူတို့သည္ ေနရာတုိ့ ၌သာ ေနထုိင္ၾကသည္မဟုတ္။ ေနရာမဟုတ္ေသာ (Non-places) တို့၌လည္း ေနထိုင္သည္။ ဥပမာ- လူတို့သည္ ဟုိင္ပါမတ္ကက္ထဲ ပိုအခ်ိန္ျဖဳန္းသည္။ ၿမိဳ႕ျပင္ထြက္ဇိမ္ခံ သည္။ ၿမိဳ႕ျပင္၌ ဓာတ္ဆီထည့္သည္။ ေလယာဥ္ပ်ံကြင္းထဲ ေနသည္။ လူတို့၏နိစၥဓူ၀လုပ္ငန္းတို့သည္ တယ္လီဖုန္းႏႇင့္ ၿပီးသည္။ ဒစ္ဂ်စ္အသံနားေထာင္သည္။ ကြန္ပ်ဴတာ႐ိုက္ေန သည္။

ျပင္သစ္မႏုႆ     ေဗဒပညာရႇင္ မတ္ေအာ္ေဂးက     ”လူတို့သည္ ေဆးခန္းမႇာ ေမြးၿပီး ေဆး႐ံုတြင္ ေသသည္။ Born in the clinic and die in hospital ဟု တင္စားသည္။ ေနရာႏႇင့္ ေနရာမဟုတ္တုိ့သည္ ခြဲျခားျပသည့္သေဘာ ျဖင့္ ေနရာတို့သည္ သဘာ၀႐ႈခင္းေတြျဖစ္ၿပီး သမုိင္းသည္ ပံုရိပ္ေတြျဖစ္လာၿပီး Places become scenery and history becomes image  ဟု ဆိုသည္။

Ref : Postmodernism by Glenn Ward

ေမာင္စူးစမ္း