မန္ေနဂ်ာေကာင္းျဖစ္လိုလွ်င္
ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးတိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈတြင္ အဓိကရင္ဆိုင္ေနရသည့္ စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္မႇာ အလယ္အလတ္ႏႇင့္ ထိပ္တန္းအဆင့္မန္ေနဂ်ာမ်ား ရႇားပါးေနျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ နဂိုအေျခခံပညာေရး အားနည္းျခင္း၊ အခ်ိန္ယူျပင္ဆင္တတ္မႈ အားနည္းျခင္း၊ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုး၍ စူးစမ္းေလ့လာမႈ အားနည္းျခင္း၊ တစိုက္မတ္မတ္ လုပ္ေဆာင္တတ္မႈ အားနည္းျခင္းႏႇင့္ လုပ္သင့္သည့္၊ လုပ္ရမည့္ ကိစၥတစ္ခုကို အခ်ိန္သတ္မႇတ္၍ စဥ္ဆက္မျပတ္ ထပ္ကာတလဲလဲ လုပ္ေဆာင္တတ္မႈ အားနည္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုလံုးကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ဦးေဆာင္ႏိုင္သည့္မန္ေနဂ်ာမ်ား ရႇားပါးေနရပါသည္။ မန္ေနဂ်ာ ျဖစ္လိုသူတိုင္းႏႇင့္ မန္ေနဂ်ာတိုင္း မလြဲမေသြရင္ဆိုင္ရမည့္ ကိစၥသံုးရပ္ရႇိပါသည္။
တာ၀န္ယူသိတတ္ျခင္း (Responsibility) . . .
သာမန္မန္ေနဂ်ာတစ္ဦးအေနျဖင့္ မန္ေနဂ်ာဆိုသည္မႇာ မိမိအလုပ္ကို လက္ေအာက္၀န္ထမ္းမ်ားကို လႊဲေျပာင္းတာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္ေစျခင္းဟု ေယဘုယ် နားလည္လက္ခံထားၾကေလသည္။ ထိုသူမ်ားအေနျဖင့္ ႏႈတ္ျဖင့္ခိုင္းေန႐ံုႏႇင့္ အလုပ္မ်ားေကာင္းမြန္စြာၿပီးစီးမည္ဟု မႇားယြင္းစြာ နားလည္ထားၾကေလသည္။ အမႇန္စင္စစ္တြင္မူ အဆင့္ေလးဆင့္ကို လုပ္ေဆာင္ရန္လိုအပ္ပါသည္။
(က) ဦးစြာလုပ္ျပျခင္း – ၀န္ထမ္းအားေစာင့္ၾကည့္ေစျခင္း
(ခ) အတူတူလုပ္ကိုင္ျခင္း
(ဂ) ယင္းအား လုပ္ေဆာင္ေစျခင္းႏႇင့္ မိမိေစာင့္ၾကည့္ရျခင္း
(ဃ) ယင္းအား လံုး၀တာ၀န္ယူလုပ္ေဆာင္ေစျခင္းတို႔ကို လုပ္ေဆာင္ရန္လိုအပ္ပါသည္။
ထိုသို႔လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖင့္ မိမိလည္း ထိုတာ၀န္ယူခဲ့စဥ္က ႀကံဳခဲ့ဖူးေသာ စိန္ေခၚမႈမ်ား၊ အေတြ႕အႀကံဳမ်ား၊ သင္ယူခဲ့သည့္ သင္ခန္းစာမ်ားကို ေ၀ငႇေပးႏိုင္သကဲ့သို႔ ထုိ၀န္ထမ္းကိုလည္း လုပ္ကိုင္ႏိုင္ျခင္းရႇိ/ မရႇိ၊ လုပ္ကိုင္ရန္ ဆႏၵရႇိ/ မရႇိ ေလ့လာႏိုင္ပါသည္။ တစ္ပတ္တစ္ခါ အနည္းဆံုး တစ္နာရီခန္႔ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးသင့္ပါသည္။ တစ္ဖက္တြင္လည္း မိမိအေနျဖင့္ ေနာက္တစ္ဆင့္တက္လႇမ္းရမည့္ ရာထူးႏႇင့္ တာ၀န္မ်ားအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားသင့္ပါသည္။
ႀကံဳဖူးေသာ မန္ေနဂ်ာအခ်ဳိ႕မႇာ မိမိလက္ေအာက္၀န္ထမ္းမ်ား ရာထူးတိုးတက္လာမည္ကို စိုးရိမ္သျဖင့္ စနစ္တက် အခ်ိန္ေပးေစတနာထားကာ သင္ေပးျခင္းႏႇင့္ ျပန္လည္သံုးသပ္ျခင္း မလုပ္သည္ကို ေတြ႕ရႇိရေလသည္။ ထိုအခါ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမႇ အလယ္အလတ္မန္ေနဂ်ာမ်ား၊ ထိပ္တန္းမန္ေနဂ်ာမ်ားအေနျဖင့္ အခါအားေလ်ာ္စြာ ေအာက္ေျခထိ၀င္ကာ ၀န္ထမ္းမ်ားႏႇင့္ ထိေတြ႕ေပးရန္လိုအပ္ၿပီး မဆံုး႐ံႈးသင့္သည့္ ၀န္ထမ္းမ်ားမဆံုး႐ံႈးရန္ ကာကြယ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။
အေရးႀကီးဆံုးအခ်က္မႇာ မိမိကိုယ္တိုင္ တက္တက္ႂကြႂကြ ဦးေဆာင္ပါ၀င္လုပ္ျပေနရန္ ျဖစ္ပါသည္။
အခြင့္အာဏာအသံုးျပဳျခင္း (Authority) . . .
ၿဗိတိန္၀န္ႀကီးေဟာင္းျဖစ္သူ ၀င္စတန္ခ်ာခ်ီက ''ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းျဖစ္တဲ့ ကြၽန္ေတာ့္ကို အခ်ိန္မေရြး အလုပ္တာ၀န္ ရပ္နားလုိ႔ ရပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္လက္မခံႏိုင္တာကေတာ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အခြင့္အာဏာမေပးဘဲ တာ၀န္ေပးတာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္'' ဟု ဆိုဖူးေလသည္။
အဆင့္တိုင္းရႇိ မန္ေနဂ်ာတြင္ အခြင့္အာဏာအတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ ရႇိရန္လိုအပ္ပါသည္။ မန္ေနဂ်ာတစ္ဦးအေနျဖင့္ အဖြဲ႕အစည္း၊ သို႔မဟုတ္ သက္ဆိုင္ရာဌာန၏ ရည္ရြယ္ခ်က္လုပ္ငန္းမ်ား ၿပီးေျမာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ သတ္မႇတ္ထားေသာအခ်ိန္ႏႇင့္ ေမွ်ာ္မႇန္းထားေသာ ရလဒ္မ်ားရရန္ လြန္စြာအေရးပါလႇပါသည္။ လိုအပ္လွ်င္ လိုအပ္သလို အခ်ိန္ပိုဆင္းလုပ္ကိုင္ရျခင္းႏႇင့္ ေကာင္းမြန္ျပည့္စံုေသာ အရည္အေသြးရရန္ ထပ္ကာတလဲလဲ အႀကိမ္ႀကိမ္လုပ္ေဆာင္ရန္ လိုေကာင္းလိုအပ္မည္ျဖစ္ရာ မိမိလည္း ဦးေဆာင္လုပ္ျပ႐ံုမွ်မက သက္ဆိုင္ေသာ၀န္ထမ္းမ်ားကို သတ္မႇတ္ထားသည့္ အခြင့္အာဏာသံုး၍ တာ၀န္ေပးတတ္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ လုပ္ေဆာင္ရမည့္ အလုပ္တာ၀န္ကို သတ္မႇတ္ခ်ိန္တြင္ အရည္အေသြးေကာင္း ေကာင္းမြန္မြန္ႏႇင့္ ၿပီးသည္ဆိုပါကလည္း မိမိ၀န္ထမ္းမ်ားအတြက္ ရပိုင္ခြင့္မ်ားကို ေတာင္းဆိုေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။
မိမိႀကံဳဖူးသည့္ ႐ံုးခြဲတစ္ခုမႇ ၀န္ထမ္းတစ္ဦးမႇာ အလုပ္ႀကိဳးစားသျဖင့္ ၀န္ထမ္းငါးဦးအနက္ မန္ေနဂ်ာျဖစ္သင့္သည္ဟု ယူဆ၍ ရာထူးဆြဲတင္ေပးခဲ့ဖူးသည္။ ထိုသူမႇာ မန္ေနဂ်ာျဖစ္သြားသည္ႏႇင့္ ယခင္က လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားကို ေကာ္ဖီခြက္ယူခိုင္းျခင္းႏႇင့္ သူလုပ္ရသည့္ တာ၀န္မ်ားကို ခိုင္းေစျခင္းတို႔ေၾကာင့္ အလုပ္မႇထုတ္ပယ္ခဲ့ဖူးေလသည္။
လူမႈေရးကြၽမ္းက်င္ေသာ၊ ႏႈတ္ခ်ဳိေသာ မန္ေနဂ်ာမ်ားအတြက္ တာ၀န္ႏႇင့္သက္ဆိုင္ေသာ အခြင့္အာဏာကို စနစ္တက်အသံုးခ်တတ္ရန္ လိုအပ္သကဲ့သို႔ တစ္ခါတစ္ရံတြင္လည္း ၀န္ထမ္းမ်ားကို အသံုးမခ်မိရန္ သတိျပဳရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ မိမိရာထူးႏႇင့္ ထိုက္တန္စြာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အခြင့္အာဏာ အသံုးခ်တတ္သူမ်ားသည္ တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္ ရာထူးႀကီးမ်ားကို တာ၀န္ယူႏိုင္ရန္ အခြင့္အေရး ရႇိေပသည္။
တာ၀န္ခံႏိုင္မႈ (Accountability) . . .
ထိပ္တန္းမန္ေနဂ်ာတစ္ဦးျဖစ္ရန္မႇာ တာ၀န္ခံႏိုင္မႈအရည္အခ်င္းသည္ လြန္စြာအေရးပါလႇပါသည္။ ထိပ္တန္းမန္ေနဂ်ာတစ္ေယာက္၏ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ စြမ္းေဆာင္မႈအရည္အေသြးမ်ားကို ယင္းဦးေဆာင္ရသည့္ အဖြဲ႕အစည္း ေငြေၾကးအက်ဳိးအျမတ္ရရႇိမႈေပၚသာ ဆံုးျဖတ္ၾကရာ ဆံု႐ံႈးမႈရႇိလွ်င္ အမ်ားစုမႇာ အလုပ္ထုတ္ခံရျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ထိပ္တန္းမန္ေနဂ်ာေနရာသို႔ တက္လႇမ္းမည့္ မန္ေနဂ်ာအမ်ားစုမႇာ ေအာက္ပါအေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ အ႐ံႈးေပးရသည္ကို ေတြ႕ရႇိႏိုင္ပါသည္။
(က) ျပင္ဆင္ေလ့လာမႈ အားနည္းျခင္း
ထိပ္တန္းမန္ေနဂ်ာတစ္ဦးျဖစ္ရန္ လုပ္ငန္းကြၽမ္းက်င္မႈထက္ လုပ္ငန္းဗဟုသုတႏႇင့္ ေစ်းကြက္အေျခအေနတို႔ကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာသိရႇိေနရန္ လိုအပ္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ယေန႔ဒီဂ်စ္တယ္ေခတ္တြင္ နည္းပညာႏႇင့္ အခ်ိန္ေပၚမူတည္၍ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားစြာျဖစ္ေပၚႏိုင္သျဖင့္ မိမိလုပ္ငန္း၏ ေရႇ႕ေရးအလားအလာကို ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ႏိုင္ေလ အက်ဳိးရႇိေလ ျဖစ္ပါသည္။
(ခ) ေငြေၾကးအလြဲသံုးစားမႈ
ရာထူးႀကီးလာသည္ႏႇင့္အမွ် ေငြေၾကးသံုးစြဲခြင့္အေတာ္အသင့္ရႇိတတ္လာရာ မိမိကိုယ္ေရးကိုယ္တာအတြက္ အသံုးခ်ျခင္းအျပင္ ကုမၸဏီအဖြဲ႕အစည္းအတြက္ ႂကြား၀ါလိုသည့္စိတ္ျဖင့္ မလိုအပ္သည့္ အသံုးစရိတ္မ်ား သံုးစြဲျခင္းေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ၾကသည္မ်ား ရႇိပါသည္။
(ဂ) လူေတာ္ႏႇင့္ မိမိလူ ကြဲျပားလာျခင္း
ရာထူးႀကီးလာသည္ႏႇင့္အမွ် မိမိစကားကို နားေထာင္ေခါင္းညိတ္သူမ်ားကို ေနရာေပးတတ္သည္မႇာ ႀကီးမားေသာ စိန္ေခၚမႈပင္ျဖစ္ပါသည္။ မႇန္ရာကို ေျပာဆိုေဆြးေႏြးသူ၊ ကုမၸဏီအဖြဲ႕အစည္းအက်ဳိးရႇိေရးအတြက္ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးသူမ်ားကို ေရႇာင္ဖယ္တတ္ၾကေလသည္။ ထိုသို႔အလုပ္တာ၀န္ကြၽမ္းက်င္ေသာသူမ်ားကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈမိတတ္သျဖင့္ လူေတာ္လူေကာင္းမ်ားဆံုး႐ံႈးတတ္ၾကၿပီး အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ နစ္နာလႇေပသည္။
(ဃ) ျပႆနာကို ေခါင္းေရႇာင္ရင္မဆိုင္ရဲျခင္း
ထိပ္တန္းမန္ေနဂ်ာတစ္ဦး၏ စိန္ေခၚမႈမ်ားမႇာ အလုပ္တြင္ ျပႆနာျဖစ္ေပၚလာပါက တာ၀န္ခံ၍ ရင္ဆိုင္ေျဖရႇင္းရန္ ျဖစ္ပါသည္။
ဤသို႔ရင္ဆိုင္ရာတြင္ ေခါင္းေရႇာင္ပါက ထိပ္တန္းမန္ေနဂ်ာတစ္ဦးျဖစ္ရန္ ခက္ခဲလႇေပသည္။ ဤသည္မႇာလည္း ျပဳျပင္ႏိုင္ေသာ အရည္အခ်င္းျဖစ္၍ ရာထူးငယ္စဥ္ကတည္းက ျပႆနာကို ရင္ဆိုင္တတ္သည့္ အေလ့အထကို ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးရန္ လိုအပ္လာသည္။ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးအေနျဖင့္ အခြင့္အေရးကိုယူရန္ မဟုတ္ဘဲ တာ၀န္ကိုယူရန္သာျဖစ္သည္ဟု ကနဦးကတည္းက နားလည္လက္ခံရန္ လိုအပ္လႇေပသည္။
(င) သတ္မႇတ္ထားသည့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းစည္းကမ္းမ်ားကို မလိုက္နာျခင္း
'ငါေျပာသလိုလုပ္ ငါလုပ္သလိုမလုပ္နဲ႔' ဟူေသာ အေတြးအေခၚမ်ဳိး ျဖစ္ပါသည္။ သက္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းမႇ သတ္မႇတ္ထားေသာ စည္းကမ္းမ်ား (ဥပမာ- ေငြထုတ္လွ်င္ လက္မႇတ္ထိုးရမည္မႇအစ) လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို ထိပ္တန္းမန္ေနဂ်ာတစ္ဦးျဖစ္လိုသူက မလိုက္နာပါက ေရရႇည္တြင္ ေလ်ာ့တိေလ်ာ့ရဲ အဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္လာဖြယ္ရႇိပါသည္။ မိမိႀကံဳဖူးသည္မႇာ ၀န္ထမ္းဆယ္ဦးခန္႔ရႇိေသာ အဖြဲ႕တြင္ ဦးေဆာင္ရေသာ မန္ေနဂ်ာအေနျဖင့္ သတ္မႇတ္ထားေသာ ႐ံုးခ်ိန္မမႇန္ျခင္း၊ သတ္မႇတ္ထားေသာ ႐ံုးစည္းကမ္းမ်ားကို ကိုယ္တိုင္ မလိုက္နာျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ၀န္ထမ္းအားလံုး အလုပ္ထြက္သြားသည္အထိ ျဖစ္ခဲ့ရပါသည္။
လူတို႔၏ သဘာ၀မႇာ ၾကားသည့္အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ျခင္းမဟုတ္ဘဲ ျမင္သည့္အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ၾကျခင္းျဖစ္ရာ မန္ေနဂ်ာတိုင္းအေနျဖင့္ အလုပ္ႏႇင့္သက္ေသျပႏိုင္ရန္ လြန္စြာအေရးပါလႇေပသည္။
ေလာေလာဆယ္တြင္ စီးပြားေရးတံု႔ေႏႇးေန ေသာ္လည္း အေႏႇးႏႇင့္အျမန္ လုပ္ငန္းကြၽမ္းက်င္ေသာ၊ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားကို ေရေရလည္လည္အသံုးခ်ႏိုင္ေသာ၊ အလုပ္ႏႇင့္သက္ေသျပႏိုင္ေသာ မန္ေနဂ်ာမ်ားအတြက္မူ ရာထူးႏႇင့္ အခြင့္အေရးေျပးမလြတ္ေၾကာင္း အသိေပးအပ္ပါသည္။
ေဒါက္တာသာထြန္းဦး
