ေသြးတုိးေရာဂါ ျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ အေၾကာင္းရင္း ၆ ခ်က္
လူအမ်ားစုဟာ ေသြးတုိးေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းေတြကုိ သိၾကပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းပုံမႇန္ မျပဳလုပ္ျခင္း၊ က်န္းမာတဲ့ အစာအာဟာရ မစားသုံးျခင္း၊ အ၀လြန္ျခင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းနဲ႔ အရက္ကုိ အလြန္အကြၽံေသာက္ျခင္းေတြက ေသြးတုိးေရာဂါကို ပိုမုိျဖစ္ပြားေစပါတယ္။ လူအေတာ္မ်ားမ်ား ခံစားရေလ့ရႇိတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ ေျခာက္ခ်က္ကို ေလ့လာၿပီး ထိန္းသိမ္းၾကရေအာင္ပါ။
၁။ အျပင္မႇာ စားေသာက္ျခင္း
ေသြးတုိးနဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ အေမရိကန္ဂ်ာနယ္တစ္ေစာင္မႇာ ေလ့လာေတြ႕ရႇိခ်က္အရ အျပင္မႇာ မုန္႔သြားေရာက္စားေသာက္တဲ့ လူေတြဟာ ေသြးတုိးေရာဂါရဖုိ႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားပါတယ္။ ေလ့လာခ်က္အရေတာ့ လူငယ္ေတြဟာ အျပင္မုန္႔ထြက္စားတဲ့ အေလ့အထ ရႇိၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အျပင္ဆုိင္ေတြမႇာ စားတဲ့အခါမႇာ အစားအေသာက္ေတြဟာ အိမ္မႇာခ်က္ျပဳတ္တဲ့ အစားအေသာက္နဲ႔ ယႇဥ္လုိက္ရင္ ေသြးတုိးေရာဂါျဖစ္ဖုိ႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားပါတယ္။ အျပင္ဆုိင္ေတြမႇာရႇိတဲ့ အစားအစာေတြဟာ အဆီနဲ႔ ဆားေတြမ်ားစြာပါ၀င္တဲ့အတြက္ သင့္ရဲ႕ႏႇလုံးအတြက္လည္း မေကာင္းပါဘူး။
ဒါေၾကာင့္ အျပင္ထြက္စားျဖစ္ေတာ့မယ္ဆုိရင္ ေသြးတိုးေစတဲ့ အစားအစာကုိ မစားမိေအာင္ သတိထားဆင္ျခင္ဖုိ႔ေတာ့ လုိအပ္ပါလိမ့္မယ္။
၂။ ေဆး၀ါးမ်ား ေသာက္သံုးရျခင္း
ေဆး၀ါးေသာက္သုံးရင္းနဲ႔ ေသြးတုိးတာမ်ိဳးေတြလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေဆးေတြက ေဆးအေနနဲ႔ ေသာက္သုံးရေပမယ့္ တစ္ဖက္မႇာ ေသြးတုိးတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
Corticosteroids ဟာဆုိရင္ အေရာင္က်ေအာင္၊ ေရာင္တဲ့ေရာဂါလကၡဏာ သက္သာေအာင္ေပးတဲ့ ေဆးတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ အဆစ္အျမစ္ေရာင္ျခင္း၊ ရင္က်ပ္ျခင္းနဲ႔ အျခားေသာ ႏႇစ္ရႇည္လမ်ား ျဖစ္တတ္တဲ့ေရာဂါေတြအတြက္ ကုသေပးတဲ့ ေဆးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရရႇည္စြဲေသာက္တဲ့အခါ ေသြးေၾကာေတြကုိ က်ဥ္းေအာင္လုပ္ေပးသလုိျဖစ္တဲ့အတြက္ ေသြးတုိးေရာဂါကုိ ပုိမုိဆုိး၀ါးေစပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ႏႇလုံးေရာဂါအခံရႇိထားတဲ့သူေတြဟာ ေဆးေတြကုိ ၀ယ္ယူေသာက္သုံးျခင္းမျပဳခင္မႇာ ဆရာ၀န္နဲ႔ အရင္တိုင္ပင္ၿပီးမႇ ေသာက္သုံးသင့္ပါတယ္။
၃။ ဗီတာမင္ဒီမရႇိျခင္း
ႏႇစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ေသြးေပါင္ခ်ိန္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စုေဆာင္းခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြအရ အီေကြတာနဲ႔ ေ၀းတဲ့အရပ္မႇာေနတဲ့ လူမ်ဳိးေတြမႇာ ေသြးတုိးေရာဂါကုိ ပိုမိုေတြ႕ရပါတယ္။ ဗီတာမင္ဒီဆုိတာ ေနေရာင္နဲ႔ထိေတြ႕တဲ့အခါမႇာ ခႏၶာကုိယ္ထဲမႇာ ထုတ္လုပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ေနေရာင္ကုိ အျပည့္အ၀မရရႇိတဲ့အခါမႇာေတာ့ ဗီတာမင္ဒီလည္း မထုတ္ႏုိင္ေတာ့သလုိ ေသြးတိုးေရာဂါနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရႇိတယ္လို႔ သံသယရႇိရပါတယ္။ ၂၀၀၂ ခုႏႇစ္မႇာ ဂ်ာနယ္တစ္ခုက ဒီသံသယ၀င္စရာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဗီတာမင္ဒီက ေသြးေပါင္က်ေအာင္ ဘယ္လုိေဆာင္ရြက္ႏုိင္လဲဆုိတာကုိ ေဖာ္ျပပါတယ္။
ဗီတာမင္ဒီခႏၶာကုိယ္ထဲမႇာ ပမာဏနည္းတဲ့အခါမႇာ Rennin လို႔ ေခၚတဲ့ ေမာ္လီက်ဴးတစ္ခုဟာ ပမာဏမ်ားစြာ ထြက္လာပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ Angiotensin ဆုိၿပီး ကြဲထြက္လာပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ Angiotensin I ဆုိၿပီးထြက္လာပါတယ္။ Angiotensin I ကေန Angiotensin II ဆုိၿပီး ထပ္မံကြဲထြက္ပါတယ္။ အဲဒီ Angiotensin II က ေသြးတုိးျခင္းကုိ ျဖစ္ေစပါတယ္။ Vitamin D က ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ကုိ ျဖတ္ေတာက္ေပးပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ သူက Renin ထုတ္လုပ္မႈကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္လုိ႔ပါပဲ။ ဒါဆုိရင္ ေသြးမတိုးေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္သြားတာေပါ့။
၄။ အဆိပ္အေတာက္မ်ားတဲ့ သတၲဳဓာတ္မ်ားျခင္း
သတၲဳဓာတ္မ်ားတာဟာ ေသြးတိုးေစတယ္လို႔ ေဖာ္ျပမႈေတြ သိပ္မရႇိတာကုိေတြ႕ရတာက သိပ္ကုိအံၾသစရာေကာင္းပါတယ္။ မာက်ဴရီ၊ ခဲ အစရႇိတဲ့ သတၲဳေတြဟာ ေလ့လာမႈေတြရဲ႕ အတည္ျပဳခ်က္အရ ေသြးတုိးေစပါတယ္။ ဒီသတၲဳေတြဟာ ခႏၶာကုိယ္ရဲ႕ ဇီ၀ကမၼျဖစ္စဥ္ေတြကုိ တုိက္႐ုိက္သက္ေရာက္မႈရႇိၿပီးေတာ့ ေနာက္ဆုံးမႇာ ႏႇလုံးလည္ပတ္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္ကုိ ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး ပုံမႇန္မဟုတ္ဘဲျဖစ္ေစပါတယ္။
ဒီသတၲဳေတြဟာလည္း အၿမဲေရႇာင္လႊဲဖုိ႔ေတာ့ ခက္ခဲပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပမာဏဘယ္ေလာက္ ခႏၶာကုိယ္ထဲမႇာ ၀င္ေရာက္ေနလဲဆိုတာအေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ ဆုိးက်ိဳးအနည္းအမ်ားကုိ ခန္႔မႇန္းႏုိင္မႇာ ျဖစ္ပါတယ္။
၅။ အိပ္စက္ေနခ်ိန္မႇာ လန္႔လန္႔ႏိုးျခင္း
အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္မႇာ ေဟာက္တာက တကယ္ေတာ့ လည္ေခ်ာင္းမႇာရႇိတဲ့ တစ္သႇ်ဴးတခ်ိဳ႕က အသက္ရႇဴလမ္းေၾကာင္းကုိ ပိတ္မိၿပီး အသံထြက္လာတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိျဖစ္လာၿပီဆုိရင္ေတာ့ ဦးေႏႇာက္က သတိေပးတာမ်ိဳးေတြ ျပဳလုပ္ပါတယ္။ ဒီလုိအေျခအေနမ်ိဳး တစ္ညတာမႇာပဲ ခဏခဏျဖစ္ေနမယ္ဆုိရင္ေတာ့ သင္အိပ္ေရး၀၀ မအိပ္ရတာနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာေတြအေနနဲ႔ ေမာပန္းလြယ္တာေတြ၊ အလုပ္လုပ္ကုိင္ရာမႇာ ခက္ခဲမႈေတြ ေတြ႕ႀကဳံလာရမႇာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးတုိးေရာဂါနဲ႔ အျခားႏႇလုံးေရာဂါရႇိတဲ့သူေတြအျပင္ ေလျဖတ္ဖူးတဲ့သူေတြမႇာလည္း ဒီလုိအိပ္စက္ေနခ်ိန္မႇာ အသက္႐ႇဴရပ္သြားတတ္လုိ႔ ခဏခဏထရတဲ့ျပႆနာမ်ိဳး အျဖစ္မ်ားတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။
ေဆးပညာေလ့လာခ်က္ေတြအရေတာ့ ဒီလုိ ျပႆနာမ်ိဳးဟာ ေသြးတိုးေရာဂါအတြက္ တုိက္႐ိုက္သက္ဆုိင္မႈ ရႇိမရႇိဆုိတာ မေသခ်ာပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ အိပ္စက္ျခင္းျပႆနာရႇိတဲ့ ယခုလုိ အသက္႐ႇဴမ၀လုိ႔ လန္႔လန္႔ႏိုးတဲ့သူေတြမႇာေတာ့ ေသြးတုိးေရာဂါျဖစ္လာဖုိ႔အတြက္ အလားအလာမ်ားစြာ ရႇိေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္။
၆။ ေဟာ္မုန္းျပႆနာရႇိျခင္း
Primary Aldosteronism ဆုိတာ ေဟာ္မုန္းျပႆနာတစ္ခုပါပဲ။ အဒရီနယ္ဂလင္း (Adrenal Gland) က ခႏၶာကိုယ္မႇာ အေရးႀကီးတဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြကုိ ထုတ္ေပးပါတယ္။ အဲဒီအထဲကမႇ တစ္ခုကေတာ့ Aldosterone ပါပဲ။ ဒီေဟာ္မုန္း ခႏၶာကုိယ္မႇာရႇိတဲ့ ဆုိဒီယမ္နဲ႔ ပုိတက္စီယမ္ ေဟာ္မုန္းေတြကုိ ေသြးထဲမႇာ ထိန္းညႇိေပးရတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Primary Aldosteronism မႇာေတာ့ Adrenal Gland က Aldosterone ေတြ ပံုမႇန္မဟုတ္ဘဲ ပမာဏမ်ားစြာ ထုတ္လႊတ္ေပးပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ခႏၶာကုိယ္က ဆုိဒီယမ္ေတြကုိ မစစ္ထုတ္ေတာ့ဘဲ ပုိတက္စီယမ္ေတြကုိလည္း သုိေလႇာင္တာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဆုိဒီယမ္မ်ားတဲ့အခါ ေသြးပမာဏ ထုထည္မ်ားလာၿပီး ေသြးတုိးေရာဂါကုိ ျဖစ္ပြားေစပါတယ္။
Primary Aldosteronism ကုိ ေစာေစာႀကိဳတင္သိရႇိဖုိ႔အတြက္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ေလျဖတ္ျခင္းနဲ႔ ႏႇလုံးေရာဂါေတြက ေနာက္ဆက္တြဲလုိက္ပါလာႏုိင္လို႔ပါပဲ။ ေနာက္ၿပီး ဒီလိုေသြးတုိးျခင္းက ေဆးေသာက္ျခင္း၊ ခြဲစိတ္ျခင္း၊ ဒါမႇမဟုတ္ ေနထုိင္မႈပုံစံ ေျပာင္းလဲလုိက္ရင္ ေပ်ာက္ကင္းႏုိင္လုိ႔ပါပဲ။
အဒုိနီရမ္
