အေမရိကန္ ဗဟုိဘဏ္ဥကၠ႒ Janet Yellen

Janet Yellen

 

၁၉၄၆ ခုႏႇစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၁၃ ရက္ေန့မႇာေမြးဖြားခဲ့တဲ့ Janet Louise Yellen ဟာ အေမရိကန္စီးပြားေရးပညာရႇင္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာဗဟုိဘဏ္စနစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖဲြ႕ရဲ႕ဥကၠ႒ျဖစ္ၿပီး ၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္ကေန ၂၀၁၄ ခုႏႇစ္အထိ ဒုတိယဥကၠ႒အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။

သူဟာ အရင္က ဆန္ဖရန္စစၥကုိ ဗဟုိဘဏ္ရဲ႕ CEO ၊သမၼတကလင္တန္လက္ထက္မႇာ အိမ္ျဖဴေတာ္စီးပြားေရးအႀကံေပးေကာင္စီဥကၠ႒နဲ့ Berkeley ကယ္လီဖုိးနီးယား တကၠသုိလ္ Hass School of Business ရဲ႕ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ပါေမာကၡျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။၂၀၁၄ ခုႏႇစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ ၆ ရက္ေန့ မႇာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အထက္လႊတ္ေတာ္က Yellen ကို ဗဟုိဘဏ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈအဖဲြ႕ဥကၠ႒အျဖစ္ အဆုိျပဳတာကုိ အတည္ျပဳေပး လုိက္ပါတယ္။ Yellen ဟာ ၂၀၁၄ ခုႏႇစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၃ ရက္မႇာ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆုိခဲ့ၿပီး ဒီရာထူး ကုိပုိင္ဆုိင္တဲ့ ပထမဆံုးအမ်ဳိးသမီးျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

 

ငယ္စဥ္ဘ၀ႏႇင္႕ပညာေရး

Yellen ကုိ နယူးေယာက္ၿမဳိ႕ Brooklyn ေဒသမႇာ ဂ်ဴး မိသားစုတစ္စုက ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ သူ့ရဲ႕မိဘေတြကေတာ့ ဆရာ၀န္Anna (nee Blumenthal) နဲ႔ Julius Yellen တုိ့ ဇနီးေမာင္ႏႇံပဲျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ Brooklyn ေဒသ ပင္လယ္ေကြ႕ပုိင္းမႇာရႇိတဲ့ Fort Hamilton အထက္တန္းေက်ာင္းက အထက္တန္းေအာင္ခဲ့ၿပီး ၁၉၆၇ ခုႏႇစ္မႇာ Brown တကၠသုိလ္၊ Pembroke ေကာလိပ္က စီးပြားေရးဘာသာရပ္ နဲ့ ဘဲြ႕ရခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၇၁ ခုႏႇစ္မႇာ Yale တကၠသုိလ္က Ph.D ဘဲြ႕ကုိ စီးပြားေရးဘာသာရပ္နဲ့ပဲ ရခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ အဲဒီ ဘဲြ႕အတြက္ ‘အလုပ္အကုိင္၊ ထုတ္လုပ္ေသာအလုပ္ႏႇင့္ လြတ္ လပ္ေသာ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုတစ္ခုအတြင္း မတည္ ရင္းႏႇီးေငြစုပံုလာမႈ၊ ဟန္ခ်က္မညီေသာ ရႈေထာင့္’ ဆုိတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ့စာတမ္းတင္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး၊ စာတမ္းကုိႀကီး ၾကပ္သူေတြကေတာ့ နုိဘယ္လ္ဆုရႇင္ေတြျဖစ္ ၾကတဲ့  James Tobin နဲ့ Joseph Stiglitz တုိ့ပဲျဖစ္ပါတယ္။ Yellen ဟာ ၊ Berkeley ကယ္လီဖုိးနီးယား တကၠသုိလ္ရဲ႕ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ပါေမာကၡျဖစ္သူ ႏုိဘယ္လ္ဆုရႇင္ စီးပြားေရး ပညာရႇင္ George Akerlof နဲ့လက္ထပ္ခဲ့ပါတယ္။ သူတုိ႕ရဲ႕သားျဖစ္သူ Robert Akerlof ကလည္း Warwick တကၠသုိလ္မႇာ စီးပြားေရးဘာသာရပ္ကုိ သင္ၾကားေပးသူ ျဖစ္လာပါတယ္။

 

အလုပ္အကုိင္

Yellen ဟာ ၁၉၇၁-၇၆ ခုႏႇစ္အထိ Harvard မႇာ လက္ေထာက္ပါေမာကၡလုပ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၇၈-၈၀ ခုႏႇစ္အထိ London School of Economics and Political Science မႇာ ကထိကလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၇၇-၇၈ ခုႏႇစ္အ ထိေတာ့ သူဟာ ဗဟုိဘဏ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈအဖဲြ႕ရဲ႕ စီးပြားေရးပညာရႇင္ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ Yellen ဟာ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏႇစ္ကစၿပီး Haas School မႇာ သုေတသနကုိလုပ္ရင္း MBA နဲ့ ဘဲြ႕ႀကိဳ ေက်ာင္းသားေတြကုိ အခ်ိန္ျပည့္ေရာ အခ်ိန္ပိုင္းပါ Macro-economics သင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အခုဆုိရင္ Yellen ဟာ Berkeley ကယ္လီဖုိးနီးယားတကၠသုိလ္ Hass School of Business ရဲ႕ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ပါေမာကၡတစ္ေယာက္ျဖစ္ ၿပီး သူ့ကုိ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းပါေမာကၡ Eugene E. နဲ့ စီးပြားေရးပညာပါေမာကၡ Catherine M. Trefethen လုိ့ နာမည္ေပးထားၾကပါတယ္။ သူဟာ Hass School  ရဲ႕ သင္ၾကားမႈထူးခြၽန္ဆုကုိလည္း ႏႇစ္ႀကိမ္တုိင္တုိင္ အပ္ႏႇင္း ျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။

Yellen ဟာ ၁၉၉၇ ခုႏႇစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၃ ရက္ကစၿပီး သမၼတကလင္တန္ရဲ႕ စီးပြားေရးအႀကံေပး ေကာင္စီမႇာ ဥကၠ႒အျဖစ္အမႈထမ္းခဲ့ၿပီး ၁၉၉၄-၉၇ ခုႏႇစ္ အထိ ဗဟုိဘဏ္စနစ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈအဖဲြ႕မႇာ အဖဲြ႕၀င္အျဖစ္ ခန့္ အပ္ျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။ သူဟာ Harvard တကၠသုိလ္နဲ့ London School of Economics မႇာ စာသင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါတင္မကေသးဘဲ သူဟာ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အေနာက္ တုိင္းစီးပြားေရးအသင္းႀကီးရဲ႕ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး အေမရိကန္စီးပြားေရးအသင္းႀကီးရဲ႕ ဒုတိယဥကၠ႒ေဟာင္း လည္းျဖစ္သလုိ Yale ေကာ္ပုိေရးရႇင္းရဲ႕အဖဲြ႕၀င္လည္း ျဖစ္ ပါတယ္။

article landscape wartermark final3

၂၀၀၄ ခုႏႇစ္ ဇြန္လကစၿပီး ၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္အထိ Yellen ဟာ ဆန္ဖရန္စစၥကုိဗဟုိဘဏ္ရဲ႕ ဥကၠ႒နဲ့ CEO ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ၂၀၀၉ ခုုႏႇစ္မႇာ Federal Open Market Committee (FOMC) (ဗဟုိလြတ္ လပ္ေသာေစ်း ကြက္ေကာ္မတီ) မႇာ မဲေပးခြင့္ရႇိတဲ့အဖဲြ႕၀င္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏႇစ္မႇာ သူ့ကုိ ဗဟုိဘဏ္မႇာ ခန့္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ အိမ္ၿခံေျမေစ်းႏႈန္းေတြ တစ္ဟုန္ထုိးတက္လာေနမႈရဲ႕ ေနာက္ ဆက္တဲြအလား အလာေတြနဲ့ပတ္သက္ၿပီး သူစုိးရိမ္တဲ့အ ေၾကာင္း ဗဟုိဘဏ္ရဲ႕ေငြေၾကးမူ၀ါဒ ေကာ္မတီအစည္းအ ေ၀းေတြမႇာေရာ လူအမ်ားရဲ႕ေရႇ႕မႇာေရာ သူကေျပာဆုိခဲ့ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ သူဟာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမႇာ အႀကီးဆံုးေငြေခ်း လုပ္ငန္းႀကီးျဖစ္တဲ့ Countrywide Financial က ေငြေတြကို မဆင္မျခင္ တုိးတုိးၿပီးေခ်းေနတာေတြကုိ ဟန့္တားမႈေတြ လုပ္ဖု့ိေတာ့ ဆန္ဖရန္စစၥကုိဗဟုိဘဏ္ကုိ ဦးမေဆာင္ခဲ့ပါဘူး။ ‘ပူေဖာင္းေလ်ာ့ခ်ဖုိ့ႀကဳိးစားမႈကုိ ဆန့္က်င္တဲ့ကန့္ကြက္မႈ ေတြဟာ အဲဒီကိစၥကုိသေဘာက်တဲ့ေထာက္ခံမႈေတြထက္ အေလးသာေနတဲ့အတြက္’ ၂၀၀၅ ခုႏႇစ္က ဆန္ဖရန္စစၥကုိမႇာ သူေျပာခဲ့တဲ့စကားထဲမႇာ အိမ္ၿခံေျမပူေဖာင္းေလ်ာ့ခ်ေရးကုိ Yellen ကဆန့္က်င္ခဲ့ၿပီး အိမ္ၿခံေျမပူေဖာင္းဟာ အေတာ္အသင့္ဒုကၡေပးႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ႀကီး ႏိုင္ေပမဲ့ အဲဒီထိတ္လန့္မႈကုိ စီးပြားေရး အေဆာက္အအံုႀကီးက ၀ါးမ်ဳိသြားႏိုင္ စရာရႇိတယ္လုိ့ ခန့္မႇန္းခဲ့ပါတယ္။ New York Times သတင္းစာႀကီးရဲ႕ အဆုိအရ ဆန္ဖရန္စစၥကုိဗဟုိဘဏ္ရဲ႕ တစ္ဖက္သတ္ အေရးယူေဆာင္ရြက္ဖုိ့ စြမ္းရည္ကုိ သူစူးစမ္းမထားရေသးတဲ့ အတြက္ သူနဲ့ဆန္ဖရန္စစၥကုိ ဗဟုိ ဘဏ္က တျခားအရာရႇိေတြဟာ ၀ါရႇင္ တန္ကလမ္းညႊန္ခ်က္ကုိ ရႇာခဲ့ၾကတယ္လုိ့ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္ မႇာ Yellen က ေငြေၾကးအက်ပ္အတည္းစံုစမ္းေရးေကာ္မ ရႇင္ကုိ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အိမ္ၿခံေျမ အက်ပ္အတည္းအေပၚ ဟုိတုန္းက သူမႇားယြင္းအကဲျဖတ္ခဲ့မိေၾကာင္း ေကာ္မရႇင္ဆီမႇာ သူက ၀န္ခံခဲ့ပါတယ္။ ”အိမ္ၿခံေျမအက်ပ္အတည္းဟာ နည္းပညာပူေဖာင္းရဲ႕ပတ္လည္ကစေတာ့ ေစ်းကြက္ၿပဳိလဲမႈနဲ့ ဆင္တူတယ္။ စီးပြားေရးဟာ (အိမ္ၿခံေျမ ၿပဳိလဲမႈကုိ) ႀကံ့ႀကံ့ ခံႏိုင္ေျခ အမ်ားဆံုးရႇိမယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဗဟုိဘဏ္အေနနဲ့ နည္းပညာပူေဖာင္းၿပဳိလဲၿပီး ေနာက္ပိုင္းမႇာ လုပ္ခဲ့သလုိပဲ စီးပြားေရးကုိကူညီပံ့ပုိးဖုိ့ လႈပ္ရႇားႏိုင္မယ္ထင္တယ္လုိ့ ကြၽန္မ ခန့္မႇန္းမိခ့ဲပါတယ္” လုိ့ သူက ေျပာပါတယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏႇစ္၊ ဇူလုိင္လမႇာ Yellen ဟာ ဗဟုိဘဏ္စနစ္ရဲ႕ဥကၠ႒အျဖစ္ Ben Bernanke ရဲ႕ေနရာကုိ ဆက္ခံဖုိ့ အလားအလာရႇိတယ္လုိ့ ေဖာ္ျပျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပုိင္းမႇာ သမၼတအုိ ဘားမားက Ben Bernanke ကုိပဲ ျပန္ၿပီးအဆိုျပဳခဲ့ပါ တယ္။

၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္၊ ဧၿပီလမႇာ သမၼတအုိဘားမားက ဗဟိုဘဏ္စနစ္ရဲ႕ဒုတိယဥကၠ႒အျဖစ္ Donald Kohn ရဲ႕ေန ရာကုိဆက္ခံဖုိ့ Bullard ကုိ အဆုိျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဇူလူိင္လမႇာ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဘဏ္လုပ္ ငန္းေကာ္မ တီက ၁၇ မဲ ၆ မဲနဲ့ သူ့ကုိအတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဖဲြ႕ထဲက ထိပ္ တန္းရီပတ္ဘလစ္ကန္အမတ္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ အလာဘား မားျပည္နယ္အမတ္ Richard C.Shelby ကေတာ့ Yellen ဟာ ေငြေၾကးေဖာင္း ပြမႈမႇာ ဘက္လုိက္မႈရႇိတယ္ဆုိတာ သူ ယံုၾကည္တယ္လုိ့ေျပာၿပီး ဆန့္က်င္မဲေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအ ခ်ိန္မႇာပဲ ဗဟုိဘဏ္ဥကၠ႒ Bernanke ရဲ႕ သက္ဆုိင္ရာ ထြက္ဆုိခ်က္ေနာက္ပုိင္းမႇာ အဖဲြ႕ထဲက မဲေပးခြင့္ရႇိတဲ့ St. Louis ဗဟုိဘဏ္က FOMC အဖဲြ႕၀င္ James B. Bullard က ‘ေနာက္လာမယ့္ ခုႏႇစ္ႏႇစ္အတြင္းမႇာ အေမရိကန္စီးပြားေရး ဟာ ဂ်ပန္ရဲ႕ပံုစံမ်ဳိး ေငြေၾကးက်စ္သြားတဲ့ရလဒ္တစ္ခုထဲ မႇာ ပိတ္မိသြားမယ့္အႏၲရာယ္နဲ့ ႀကံဳေနရၿပီ’ ဆုိတဲ့ ထုတ္ျပန္ ခ်က္တစ္ခုကုိ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။

FOMC အတြင္းက ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈဆုိင္ရာ သေဘာထားတင္းမာသူေတြနဲ့ သေဘာထားေပ်ာ့ေပ်ာင္းသူ ေတြၾကားမႇာရႇိတဲ့ အင္အားညီမ်မႈကုိ Bullard ရဲ႕ထုတ္ျပန္ ခ်က္က ေျပာင္းလဲပစ္ႏိုင္တယ္လုိ့ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ခဲ့ၾကပါတယ္။ FOMC ထဲမႇာ အဲဒီလုိေျပာင္းလဲမႈတစ္ခုျဖစ္လာေအာင္ အေထာက္အကူျပဳဖုိ့အတြက္ လစ္လပ္တဲ့ေနရာေတြကုိျဖည့္ဖုိ့ Peter A. Diamond န Sarah Bloom Raskin တုိ့ကုိေပး ရမယ့္ အတည္ျပဳခ်က္ေတြနဲ့အတူ Yellen ရဲ႕ အတည္ျပဳ ခ်က္ကုိ ဆုိင္းငံ့ထားတာဟာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လုိ့ ျမင္ခဲ့ၾကပါ တယ္။ အဆုိျပဳခ်က္သံုးခုစလံုးကုိ ‘အထက္လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳေပးမယ့္လမ္းေၾကာင္းေပၚကုိ ေရာက္ေနၿပီ’ လုိ့ ျမင္ခဲ့ဲၾကပါတယ္။

၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္၊ ေအာက္တုိဘာလ ၄ ရက္ကေန Yellen ဟာ ၂၀၁၄ ခုႏႇစ္ ေအာက္တုိဘာလ ၄ ရက္မႇာ သက္တမ္းကုန္ဆံုးမယ့္ ေလးႏႇစ္သက္တမ္းအတြက္ က်မ္း သစၥာက်ိန္ဆုိခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမႇာပဲ သူ့ရဲ႕ဗဟုိဘဏ္ ဘုတ္အဖဲြ႕ရဲ႕ အဖဲြ႕၀င္သက္တမ္းလည္းစခဲ့ၿပီး အဲဒီသက္တမ္း ဟာ ၂၀၂၄ ခုႏႇစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ ၃၁ ရက္ေန့မႇာ ကုန္ဆံုးမယ့္ ၁၄ ႏႇစ္သက္တမ္းျဖစ္ပါတယ္။

article landscape wartermark final4

ဗဟုိဘဏ္ ဥကၠ႒

၂၀၁၃ ခုႏႇစ္၊ ေအာက္တုိဘာလ ၉ ရက္မႇာ Yellen ဟာ ဗဟုိဘဏ္ရဲ႕အႀကီးအကဲအျဖစ္ Bernanke ရဲ႕ေနရာမႇာ အစားထုိးဖုိ့ တရား၀င္အဆုိျပဳျခင္းကုိခံခဲ့ရပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏႇစ္၊ ႏုိ၀င္ဘာလ ၁၄ ရက္မႇာ အဆုိျပဳခ်က္ ကုိၾကားနာမႈ လုပ္ေနခ်ိန္မႇာ Yellen ဟာ လႈံ့ေဆာ္မႈရန္ပံုေငြအျဖစ္ အေမ ရိကန္စီးပြားေရးထဲကုိ ထည့္သြင္းေပးခဲ့တဲ့ ေဒၚလာ ၁၃ ထရီလီယံေက်ာ္ကုိ ကာကြယ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေငြေတြဟာ တစ္လကုိ ၈၅ ဘီလီယံႏႈန္းနဲ့ ဆက္ၿပီးႀကီးထြားေနပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တဲြအေနနဲ့ Yellen က စီးပြားေရးပံုမႇန္ျပန္ျဖစ္ၿပီ ဆုိတာနဲ့ အေမရိကန္ေငြေၾကးမူ၀ါဒဟာ ေရး႐ုိးစဥ္လာနဲ့ ပိုၿပီးကုိက္ညီတဲ့ ေငြေၾကးမူ၀ါဒဆီကုိျပန္ေရာက္ သြားရမႇာ ျဖစ္တယ္လုိ့ သက္ေသခံထြက္ဆုိခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏႇစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၀ ရက္မႇာ အေမရိကန္အထက္လႊတ္ေတာ္က Yellen ရဲ႕အမည္စာရင္းတင္သြင္းမႈအေပၚမႇာ ၅၉ မဲ ၃၄ မဲနဲ့ အဆံုးအျဖတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏႇစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ ၆ ရက္မႇာ သူ့ကုိ ၅၆ မဲ ၂၆ မဲနဲ့ ဗဟုိဘဏ္ဥကၠ႒အျဖစ္ အတည္ျပဳေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ဒီရာထူးအတြက္ ေပးခဲ့တဲ့ မဲေတြထဲမႇာ မဲကြာျခားမႈအနည္းဆံုးပါပဲ။ Yellen ဟာ ဒီရာ ထူးကုိ ကုိင္တြယ္ရမယ့္ ပထမဆံုးအမ်ဳိးသမီးျဖစ္တဲ့အျပင္ ၁၉၇၉ ခုႏႇစ္မႇာ ဥကၠ႒ျဖစ္လာကတည္းက ဗဟုိဘဏ္ကုိ ကုိင္တြယ္ရတဲ့ ပထမဆံုးဒီမုိကရက္ရဲ႕အမည္စာရင္းတင္ သြင္းသူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏႇစ္ ဇန္န၀ါရီလ၊ ၃၀ ရက္ေန့မႇာ FOMC က သူ့ကုိဥကၠ႒အျဖစ္ ေရြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၃ ရက္မႇာ သူ႐ံုးစၿပီး ထုိင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒႆ     န

Wall Street က လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက Yellen ကုိ (ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈထက္ အလုပ္လက္မဲ့ကိစၥကုိပုိၿပီး စိတ္၀င္ စားတဲ့) သဘာထားေပ်ာ့ေပ်ာင္းသူတစ္ေယာက္ အျဖစ္ ယူဆၾကၿပီး ဥပမာအားျဖင့္ သေဘာထားတင္းမာသူတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ (St.Louis ဗဟုိဘဏ္ဥကၠ႒ေဟာင္း) Willian Poole နဲ့ႏိႈင္းစာရင္ ဗဟုိဘဏ္အတုိးႏႈန္းျမင့္တက္ မႈေတြကုိ ေထာက္ခံဖုိ့ အလားအလာပုိၿပီး နည္းလိမ့္မယ္လုိ့ ယူဆၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ႕ကလည္း စီးပြားေရးအေျခ အေနေတြက ေတာင္းဆုိလာရင္ Yellen က သေဘာထား တင္းမာသူတစ္ေယာက္လုိ ပုိၿပီးျပဳမူလာႏိုင္တယ္လုိ့ ခန့္ မႇန္းၾကပါတယ္။ Yellen ဟာ Keynes ရဲ႕အယူအဆကုိ လက္ခံတဲ့ စီးပြားေရးပညာရႇင္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့အတြက္ Phillips မ်ဥ္းေကြးရဲ႕ေခတ္သစ္ပံုစံကုိ ယံုၾကည္ပါတယ္။ အဲဒီမ်ဥ္းေကြးရဲ႕ မူလပံုစံျဖစ္တဲ့ ၁၉၇၀ ျပည့္လြန္ႏႇစ္ေတြ မတုိင္ခင္က ပံုစံထဲမႇာေတာ့ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္မႈနဲ့ ေငြ ေၾကးေဖာင္းပြမႈရဲ႕ ႐ုိး႐ိုးေျပာင္းျပန္ဆက္စပ္မႈကုိ ဖြင့္ဆုိထား ပါတယ္။ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္တုန္းက ဗဟုိဘဏ္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အဖဲြ႕ဒုတိယဥကၠ႒အျဖစ္ သူ့ရဲ႕အမည္တင္သြင္းမႈကုိ ၾကားနာတဲ့ေနရာမႇာ Yellen က ”စီးပြားေရးေႏႇးေကြးေနတဲ့ အတိုင္း အတာအရ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈရဲ႕လႈပ္ရႇားမႈေတြနဲ့ ဆက္စပ္ ေနတဲ့ Phillips မ်ဥ္းေကြးရဲ႕ ေခတ္သစ္ပံုစံမႇာ သေဘာတ ရားအရေရာ လက္ေတြ႕အရေရာ ခုိင္မာတဲ့ေထာက္ခံမႈရႇိပါ တယ္” လုိ့ ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ဗဟုိဘဏ္စနစ္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအဖြဲ႕မႇာ သူတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ေနတုန္း ၁၉၉၅ ခုႏႇစ္က FOMC ရဲ႕ အစည္း အေ၀းတစ္ခုမႇာ ”ထုတ္လုပ္မႈကုိသာ တုိးလာေအာင္ လုပ္ေပး မယ္ဆုိရင္ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈျမင့္တက္တာကုိ အခါအား ေလ်ာ္စြာ လႊတ္ေပးလိုက္တာဟာ အေျမာ္အျမင္ရႇိၿပီးလူသား ပီသတဲ့ မူ၀ါဒတစ္ခုျဖစ္ႏိုင္တယ္” လုိ႕ Yellen က ေျပာခဲ့ ပါတယ္။ အဲဒီအစည္းအေ၀းမႇာပဲ သူက ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈကုိ ၁ ရာခုိင္ႏႈန္းေလ်ာ့ခ်လုိက္တုိင္း GDP မႇာ ၄.၄ ရာခုိင္ ႏႈန္း ေလ်ာ့သြားတယ္လုိ့ေျပာခဲ့ပါတယ္။

 

ဘဲြ့ထူးဂုဏ္ထူးႏႇင္႕ဆုတံဆိပ္မ်ား

Yellen ဟာ ၁၉၉၇ ခုႏႇစ္မႇာ Yale တကၠသုိုလ္က Wilbur Cross ဆုတံဆိပ္ကုိ ရခဲ့ၿပီး ၁၉၉၈ ခုႏႇစ္မႇာ Brown တကၠသုိလ္က ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ဥပေဒပါရဂူဘဲြ႕ကုိ ရခဲ့ပါ တယ္။ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏႇစ္မႇာေတာ့ Bard ေကာလိပ္က ဂုဏ္ ထူးေဆာင္ေဒါက္တာဘဲြ႕ကုိ ရခဲ့ျပန္ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏႇစ္၊ ေအာက္တုိဘာမႇာ London School of Economics က သူ့ရဲ႕ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ေဒါက္တာဘဲြ႕ကုိ ၂၀၁၄ ခုႏႇစ္၊ ဇူလုိင္ လမႇာ Yellen ကုိ အပ္ႏႇင္းမယ္လုိ့ ေၾကညာလုိက္တဲ့အတြက္ Yellen နဲ့ သူ့ရဲ႕ ခင္ပြန္းဟာ အဲဒီတကၠသုိလ္ကေပးတဲ့ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ေဒါက္တာဘဲြ႕ကုိ ဇနီးေမာင္ႏႇံႏႇစ္ေယာက္စလံုး ရရႇိတဲ့ ပထမဆံုး ဇနီးေမာင္ႏႇံျဖစ္သြားပါတယ္။

၂၀၁၀ ျပည့္ႏႇစ္၊ ေအာက္တုိဘာလမႇာ သူဟာ National Association for Business Economics (NABE) အသင္းႀကီးရဲ႕ Adam Smith Award ဆုႀကီး ကုိ အပ္ႏႇင္းျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။

၂၀၁၂ ခုႏႇစ္မႇာ သူဟာ အေမရိကန္စီးပြားေရး အသင္းႀကီးရဲ႕ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားေသာ အသင္း၀င္ (Ditinguished Fellow) အျဖစ္ အေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရပါတယ္။

၂၀၁၂ ခုႏႇစ္၊ စက္တင္ဘာလမႇာ Bloomberg Markets မဂၢဇင္းႀကီးကေရြးခ်ယ္လုိက္တဲ့ ၾသဇာအႀကီးမားဆံုး ပုဂၢဳိလ္ ၅၀ စာရင္းထဲမႇာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၄ ခုႏႇစ္မႇာ Forbes မဂၢဇင္းႀကီးက သူ့ကုိ အေမရိကတုိက္မႇာ ၾသဇာအႀကီးမားဆံုးအမ်ဳိးသမီး၊ ကမၻာ ေပၚမႇာ ဒုတိယ ၾသဇာအႀကီးမားဆံုးအမ်ဳိးသမီးအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါတယ္။

 

ေရးသားခဲ႕ေသာစာအုပ္မ်ား

The Fabulous Decade: Macroeconomics Lessons from the 1990s (with Alan Blinder), The Century Foundation Press, New York, 2001.

 

article portrait watermark final9