စဥ္းစားမႈအမွားမ်ားႏွင့္ လြဲေခ်ာ္ျခင္းမ်ား Thinking Flaws and Pitfalls
တစ္ဦးခ်င္းျဖစ္ေစ၊ စုေပါင္း၍ျဖစ္ေစ စဥ္းစားၾကသည့္အခါ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားမွာ ေပၚလြင္ထင္ရွားျခင္းမရွိဘဲ နားလည္ရန္လည္း ခက္ခဲတတ္သည္။ ပညာရွင္ႀကီးမ်ားက ဤသို႔ျဖစ္ရျခင္းကို နက္နဲစြာအေၾကာင္းရွာၾကသည္။
စဥ္းစားျခင္းအမွားေၾကာင့္ လြဲေခ်ာ္ခြ်တ္ယြင္းမႈမ်ား၊ ျပႆနာမ်ားရွိႏိုင္သည္။ မိမိ၏အမွားမ်ားကိုသံုးသပ္၍ ျဖစ္ႏိုင္ေျခအမွားတိုင္းအတြက္ တားဆီးမႈကို ရွာသင့္ေပသည္။
Traps of Thinking Flaws
စဥ္းစားျခင္းလွည့္ကြက္ဆင္ကြက္တြင္ ခ်ဳပ္မိသြားတတ္ျခင္းမွာ ပထမဦးစြာသိရွိေသာသတင္းကို အေလးအနက္ယူဆမိ၍ ျဖစ္သည္။
အေျဖ – လက္ေတြ႕အေျခအေနကို သံုးသပ္၍ သတင္းျပည့္စံုစြာရယူပါ။
The Status Quo Trap
လက္ရွိအေျခအေနကို အေလးထားျခင္း၏ အခက္အခဲတြင္ ပို၍ေကာင္းသည့္ အေျခအေနကို အေရးမမူျခင္း (မ်က္ႏွာပ်က္မည္ကို အားနာမႈ) ။
အေျဖ – ပြင့္လင္းပါ။ ႐ိုးသား၍ ရဲရဲလုပ္ကိုင္ပါ။
The Sunk – Cost Trap
ကုန္က်ထားၿပီး စရိတ္မ်ားရွိ၍ အက်ဥ္းအၾကပ္ျဖစ္ေနၿပီး အမွားကိုဆက္လုပ္ေနျခင္း။
အေျဖ – ကုန္က်ၿပီးကိစၥမွာ ကုန္ၿပီးေနၿပီျဖစ္သည္။ ျပန္ျပင္၍မရႏိုင္ေပ။ ၿပီးေနၿပီးကိစၥမွာ ၿပီးၿပီးသားျဖစ္၍ လက္ရွိအေျခအေနႏွင့္ ေရွ႕လုပ္ရန္သာစဥ္းစားပါ။
Confirming-Evidence Trap
အတည္ျပဳခ်က္အခိုင္အမာရရွိထားၿပီးေနျခင္းေၾကာင့္ သေဘာတူညီမႈကို လက္ခံရၿပီး ျခားနားေသာအခ်က္မ်ားကို ဂ႐ုမမူျခင္း။
အေျဖ – ထိုသို႔ျဖစ္ျခင္းကို ေရွာင္ရွားပါ။
The Framing Trap
ျပႆနာကို အမွန္အတိုင္း တင္ျပျခင္းမရွိပါက အဆံုးအျဖတ္မွားမည္ျဖစ္သည္။
အေျဖ – ျပႆနာကို မွန္မွန္ကန္ကန္ သံုးသပ္႐ႈျမင္ပါ။
Over-Confidence Trap
လြန္ကဲစြာ ယံုၾကည္ေနပါက အလားအလာ အမွားအမွန္သံုးသပ္မႈမရွိျဖစ္မည္။
အေျဖ – မိမိကိုယ္ကို ေဝဖန္ပါ။
The Prudence Trap
ဆင္ျခင္ေတြးေတာမႈ အခက္အခဲေၾကာင့္ လြန္ကဲစြာသတိႀကီးသျဖင့္ ေသခ်ာမႈကို ယံုမွားျခင္း ျဖစ္တတ္သည္။
အေျဖ – လက္ေတြ႕က်က်စဥ္းစားပါ။
The recent-Event Trap
လတ္တေလာျဖစ္ရပ္ေၾကာင့္ လက္ရွိအေျခအေနကို လိုသည္ထက္ပိုအေလးေပးတတ္သည္။
အေျဖ -ျဖစ္တတ္သည့္သေဘာကို သတိထားကာကြယ္ပါ။
Fragmentation and Groupthink
စဥ္းစားရာတြင္ အလြဲအေခ်ာ္မ်ားျဖစ္တတ္သလို အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းတြင္ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိေသာ လြဲေခ်ာ္မႈႏွစ္မ်ိဳး ရွိတတ္သည္။ အဖြဲ႕အစည္း၏ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ႏွင့္ အဖြဲ႕သေဘာစဥ္းစားျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။
Fragmentation
အခ်င္းခ်င္းျဖစ္ေစ ေခါင္းေဆာင္သူႏွင့္ျဖစ္ေစ စဥ္းစားမႈကြဲျပားျခင္း။
Groupthink
မိမိေျပာလိုသည္ကို မေျပာဘဲ အမ်ားသေဘာအတိုင္း လိုက္ေလ်ာျခင္း။
Overcoming Thinking Flaws
(အေတြးအေခၚလြဲေခ်ာ္မႈမ်ားကို ေက်ာ္လႊားျခင္း)
ရဲရဲတင္းတင္း စိုးရိမ္စိတ္မရွိဘဲ ေျပာစရာရွိသည္ကို ေျပာရန္လိုသည္။ ျဖစ္လာႏိုင္မႈကို အစိုးရိမ္ႀကီးကာ မိမိ၏မွန္ကန္စြာ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္မႈကို အယံုအၾကည္နည္းၿပီး မွားမည္ကို စိုးရိမ္ျခင္းျဖစ္တတ္သည္။ သတိရွိရမည္။
– မိမိအေနျဖင့္ မွန္ကန္ေသာ ဆံုးျဖတ္မႈမ်ားခ်မွတ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္ျဖစ္၍ မိမိ၏ စိတ္ကူးႏွင့္ခံစားမႈကို ယံုၾကည္ပါ။
– အမွားမ်ားရွာတတ္သည့္လူတစ္ဦးအျဖစ္ ေနရာယူပါ။ လြဲေခ်ာ္မႈမ်ား၊ အမွားမ်ားကို ရွာတတ္ျခင္းျဖင့္ မွန္ကန္ေသာဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားခ်ကာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
– ဆီေလ်ာ္မႈမရွိသည္တို႔ကို ေရွာင္ႏိုင္ရမည္။ ရရွိေသာသတင္း၏ အမွားအမွန္ႏွင့္ ဆီေလ်ာ္မႈကို သံုးသပ္ႏိုင္ရမည္။
– ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ျပန္သံုးသပ္ပါ။ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ႐ႈေထာင့္အသစ္မွ ျပန္ၾကည့္ပါ။
– ၿပီးခဲ့ေသာကိစၥမ်ား၏ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈခံရျခင္းမျဖစ္ေစသင့္ပါ။ ေပးဆပ္ခဲ့ရေသာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားရွိခဲ့ေသာ္လည္း ပို၍ေကာင္းမြန္ေသာ အလားအလာမ်ားကို ရွာပါ။
– အမ်ား၏စဥ္းစားမႈကို စိန္ေခၚပါ။ အမ်ားစဥ္းစားမႈကို ေမးခြန္းထုတ္ရန္အားနာၾကေသာ္လည္း လူမ်ားစဥ္းစားပံုအမွန္တကယ္ကို သိရန္လိုသည္။ မိမိ၏လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို ကန္႔သတ္ပါ။ မ်ားလြန္းပါက ဆံုးျဖတ္ရန္ပို၍ခက္ခဲသည္။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခတို႔ကို သံုးသပ္ပယ္ခ်၍ အျဖစ္ႏိုင္ဆံုးကိုေရြးပါ။
ေဒါက္တာေဒၚရီရီျမင္႔ (ပါေမာကၡ-ၿငိမ္း၊ ရန္ကုန္စီးပြားေရးတကၠသုိလ္)
(၂၀၁၉ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလထုတ္ CEO မဂၢဇင္း)
